Ευρωπαϊκή Ένωση: Η τελευταία ευκαιρία μιας «κουρασμένης» συμμαχίας

Ο «πατέρας» της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ζαν Μονέ είχε πει πριν από δεκαετίες πως «Η Ευρώπη θα φτιαχτεί μέσα στις κρίσεις και θα είναι το σύνολο των λύσεων που θα αποφέρουν οι κρίσεις». Ο σπουδαίος Γάλλος οραματιστής ο οποίος έθεσε στα μέσα του προηγούμενου αιώνα τις βάσεις για την ενοποίηση των κρατών της Ευρώπης, σήμερα θα είχε πράγματι πολλούς λόγους να αισθάνεται υπερήφανος για την συνέχεια των δικών του αρχικών προσπαθειών. Ωστόσο, θα ήταν και ιδιαίτερα ανήσυχος για την πορεία που έχει ακολουθήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση έπειτα από την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008 και τη διαχείριση των προβλημάτων που ανακύπτουν σε συχνή βάση.

Γράφει ο Αντώνης Νικολάκης για το Daynight.gr

Στην γενικευμένη κρίση χρέους που ζήσαμε τόσο έντονα στην Ελλάδα, στην άνοδο των αυταρχικών δυνάμεων σε χώρες μέλη της Ένωσης και το τεράστιο προσφυγικό ζήτημα, ήρθε να προστεθεί πρόσφατα η πανδημία του κορονοϊού Covid-19. Ένας αόρατος «εχθρός» που παρά τις προειδοποιήσεις των ειδικών στο χώρο της υγείας δεν τον περίμενε ουσιαστικά κανείς και οι κινήσεις προετοιμασίας που είχαν γίνει για ένα τέτοιο σενάριο ήταν ελάχιστες. Τις τελευταίες εβδομάδες το ακραίο σενάριο έχει δυστυχώς γίνει πραγματικότητα για εκατομμύρια Ευρωπαίους πολίτες οι οποίοι αρχικά απλά παρακολουθούσαν τις εξελίξεις στην μακρινή Κίνα.

Η πρωτοφανής για τις γενιές μας πανδημία έχει κοστίσει μέχρι σήμερα την ζωή σε δεκάδες χιλιάδες κατοίκους των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και φυσικά δοκιμάζει τα αντανακλαστικά της. Η Ευρώπη «κουρασμένη» τόσο σε επίπεδο αξιωματούχων όσο και πολιτών από όλα όσα έχουν συμβεί την τελευταία δεκαετία, καλείται να διαχειριστεί ακόμη μία κρίση που διαφέρει σε μεγάλο βαθμό σε σχέση με ότι την έχει πιέσει θεσμικά μέχρι τώρα. Η πανδημία δεν κάνει κανένα διαχωρισμό σε φτωχούς-πλούσιους, δεν έχει κανένα οικονομικό συμφέρον και απολύτως ψυχρά αυξάνει καθημερινά τον αριθμό των νοσούντων.

Όσο ο αριθμός των θυμάτων αυξάνεται και ο γενικευμένος φόβος για τις οικονομικές συνέπειες κυριαρχεί, τόσο θα πληθαίνουν και οι επικριτικές φωνές προς τα κέντρα λήψης αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η καθυστερημένη αξιολόγηση του κινδύνου, η απουσία κοινής λήψης μέτρων προστασίας των Ευρωπαίων πολιτών και κυρίως το ισχνό πνεύμα αλληλεγγύης που παρατηρήθηκε κατά την διάρκεια των πρόσφατων eurogroup, είναι όλα στοιχεία που τονίζουν τις αδυναμίες της σύγχρονης Ευρώπης που όλο και απομακρύνεται από το όραμα του Ζαν Μονέ όταν τόνιζε πως «Δεν κάνουμε συμμαχίες κρατών, ενώνουμε ανθρώπους»…

Ο τελικός συμβιβασμός των υπουργών οικονομικών το βράδυ της π. Πέμπτης για άμεση χρηματοδότηση 500 δις ευρώ προς αντιμετώπιση της έκτακτης κατάστασης, προβάλλεται ως μια ικανοποιητική συμφωνία από τις περισσότερες κυβερνήσεις κυρίως για επικοινωνιακούς λόγους. Αν και το τέλος της συνεδρίασης όπως μαθεύτηκε ακολούθησαν χειροκροτήματα, το πακέτο μέτρων είναι δανεικές «ασπιρίνες» που δεν αρκούν για την αντιμετώπιση της παρούσας υγειονομικής κρίσης και κυρίως της οικονομικής ύφεσης που μας περιμένει.

Η αναμενόμενη αποτυχία της προσπάθειας για ένα «ευρωομόλογο» μέσω του οποίου θα λάμβαναν βοήθεια οι οικονομικά ασθενέστεροι της Ευρώπης που κλονίζονται από την πανδημία αξιοποιώντας την πιστοληπτική ικανότητα των ισχυρότερων, απέδειξε παρά τις πρακτικές δυσκολίες της πρωτοβουλίας πως για ακόμη μία φορά η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει συλλογικά το σθένος για την υπέρβαση. Η ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας προς όφελος όλων των 27 κρατών-μελών και όχι συγκεκριμένων «συνασπισμών», η αντιμετώπιση των διαρκώς αυξανόμενων ανισοτήτων και η έλλειψη εμπιστοσύνης από τους πολίτες προς τους θεσμούς της, απαιτούν αποδείξεις οικονομικής αλληλεγγύης μέσα από γενναίες αποφάσεις.

Στην Ιταλία, ένα από τα ιδρυτικά μέλη του Ευρωπαϊκού «οικοδομήματος», η αμφισβήτηση της Ένωσης έπειτα από την εκδήλωση της πανδημίας έφτασε σε ποσοστό 70%. Τέτοιες τάσεις ευρωσκεπτικισμού δεν είναι δυνατόν να αλλάξουν χωρίς παράλληλη αλλαγή και των πολιτικών που ακολουθεί εδώ και χρόνια η Ευρωπαϊκή Ένωση κυρίως στο οικονομικό επίπεδο. Όσο η συμμαχία χωρών του βορρά (Γερμανία, Ολλανδία, Φιλανδία κ.α.) σε κάθε κρίση που παρουσιάζεται τραβάει το «σχοινί» της σκληρής οικονομικής πειθαρχίας, ο νότος (Ιταλία, Ισπανία, Ελλάδα, Πορτογαλία) θα καθηλώνει την οποιαδήποτε προσπάθεια περαιτέρω ενοποίησης καθώς θα βρίσκεται χαμένος σε αυτό το παιχνίδι συμφερόντων που κάθε δεκαετία απομακρύνει όλο και περισσότερο τον απλό πολίτη από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Καθώς οι κατά περιόδους αξιωματούχοι χάνουν την μία ευκαιρία μετά την άλλη σε περιόδους κρίσης για ουσιαστική ωρίμανση και σύγκλιση της Ευρωπαϊκής Ένωσης μπροστά στις προκλήσεις της εποχής, τις ευκαιρίες αυτές θα εκμεταλλεύονται όλοι όσοι εκπροσωπούν τάσεις λαϊκισμού, αυταρχισμού και εθνικισμού που τόσο κόστισαν στην Ευρώπη τον περασμένο αιώνα. Ζούμε άραγε ξανά την δεκαετία του 1930 και γινόμαστε μάρτυρες συμπεριφορών, λαθών και απάθειας σαν η «Γηραιά Ήπειρος» να μην έμαθε ποτέ πραγματικά από την πολύπαθη ιστορία της;

Όσο απομακρυνόμαστε από το «όραμα» ευρωπαϊστών όπως ο Ζαν Μονέ, η αλληλεγγύη χάνεται πίσω από τα επιμέρους κρατικά συμφέροντα των μελών και οι σημερινοί ηγέτες δεν υπηρετούν πολιτικές δημόσιου συμφέροντος με πραγματική κοινωνική συνείδηση, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ανάγκη αλλαγής πορείας όσο ποτέ…