Η επίθεση, οι νταήδες και ο υγιής Μυλοπόταμος

Η αρχή φαίνεται πως έγινε με ένα τροχαίο ατύχημα, από αυτά που θα μπορούσαν να συμβούν οπουδήποτε.

Στις 10.15 το πρωί της 19ης Αυγούστου το μαύρο αγροτικό όχημα δύο κτηνοτρόφων, όπως έβγαινε από πλαϊνό δρόμο στην επαρχιακή οδό Ρεθύμνου – Περάματος, συγκρούστηκε με το μπροστινό αριστερό μέρος ενός λευκού ενοικιαζόμενου αυτοκινήτου στο οποίο επέβαινε μια τετραμελής οικογένεια Γερμανών τουριστών και τράπηκε σε φυγή. Προσπάθησαν να το ακολουθήσουν για να καταγράψουν τις πινακίδες του, ενώ έκαναν σήμα για να σταματήσει. Ολα όσα εκτυλίχθηκαν έπειτα, το γρονθοκόπημα και η απειλή, η καταδίωξη και ο διεμβολισμός, πυροδότησαν τις αντιδράσεις δύο υπουργών και οδήγησαν σε παρέμβαση της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου, με κύριο μέλημα να μην πληγεί η εικόνα ενός φιλόξενου τουριστικού προορισμού.

Μέσα στον θόρυβο των ημερών, σε μια τηλεοπτική εμφάνιση σχεδόν απαίτησαν από εκπρόσωπο της τοπικής κοινότητας να ζητήσει συγγνώμη στον αέρα για το περιστατικό, παρότι δεν είχε καμία σχέση ο ίδιος. Αρκετοί άλλοι κάτοικοι της περιοχής προσπαθούσαν να διαχωρίσουν τη θέση τους. Εβλεπαν ότι για ακόμη μία φορά ο τόπος τους μονοπωλούσε την επικαιρότητα μονοδιάστατα.

Ο οδηγός του αγροτικού είναι 38 ετών, κάτοικος στο παραλιακό χωριό Σφακάκι. Ο κατά δύο χρόνια νεότερός του συνοδηγός ζει στο χωριό Αλφά. Μόλις το όχημά τους φρέναρε απότομα, το λευκό Toyota πλησίασε στο πλάι. Ο οδηγός του αγροτικού φέρεται, σύμφωνα με τη σχετική δικογραφία, να κατέβηκε και να χτύπησε με γροθιά στο πρόσωπο από το ανοιχτό παράθυρο έναν από τους Γερμανούς τουρίστες. Ακολούθησε πάλη με τον αδελφό του τουρίστα που χτυπήθηκε και ο Κρητικός οδηγός φέρεται να τους απείλησε με μαχαίρι – ο ίδιος το αρνείται.

Οι Γερμανοί μπήκαν στο αυτοκίνητο, προσπάθησαν να διαφύγουν και το αγροτικό τούς καταδίωξε χτυπώντας τους από πίσω για να τους βγάλει από το οδόστρωμα. Στον κεντρικό δρόμο του Περάματος το αγροτικό τούς προσπέρασε και τους χτύπησε ορμητικά με την όπισθεν. Κάμερα ασφαλείας δικηγορικού γραφείου κατέγραψε τη στιγμή. Στο ίδιο βίντεο φαίνεται πως όλα έληξαν με την άμεση παρέμβαση εννέα ντόπιων.

Με αφορμή αυτό το συμβάν, κάτοικοι της περιοχής ζήτησαν ουσιαστική αστυνόμευση και για τροχαίες παραβάσεις. «Ο κεντρικός δρόμος είχε μετατραπεί σε σκηνικό ταινίας καταδίωξης, σε ώρα αιχμής, σε απόσταση αναπνοής από το αστυνομικό τμήμα», ανέφεραν σε ανακοίνωσή τους. Εκαναν λόγο για σειρά παραβατικών οδηγικών συμπεριφορών και επικίνδυνους ελιγμούς σε καθημερινή βάση. «Από τύχη μέχρι σήμερα υπάρχουν μόνο υλικές ζημιές και όχι κάποιος σοβαρός τραυματισμός», σημείωσαν.

«Οι κάτοικοι δεν ζητούν έναν αστυνομικό για κάθε πολίτη, αλλά πιο ουσιαστικούς ελέγχους για να μη διαχέεται, ειδικά στους νεότερους, η εντύπωση της ατιμωρησίας».

«Οποιος δει το βίντεο, φαίνεται ότι οι άνθρωποι μπαίνουν ανάμεσα στα αυτοκίνητα, πηγαίνουν σε αυτό που δημιουργεί το πρόβλημα, ακόμη και με κίνδυνο της σωματικής τους ακεραιότητας», λέει στην «Κ» ο Αντώνης Ματθαιακάκης, πρόεδρος της κοινότητας Περάματος. «Αυτό είναι το υγιές κομμάτι του Μυλοποτάμου, το μεγάλο κομμάτι που αγωνίζεται για να αλλάξει τα κακώς κείμενα».

Το «υγιές κομμάτι»

Στα χωριά του Ψηλορείτη δεν λείπουν άνθρωποι σαν και αυτούς. Εχουν ζυμωθεί από γενιά σε γενιά σε κοινωνικούς μηχανισμούς που φύονται στις ορεσίβιες κοινότητες για την αποφυγή της βίας. Δεν υπάρχουν, όμως, μόνο οι ειρηνοποιοί που προσπαθούν να αμβλύνουν διαφορές και να καταλαγιάσουν πάθη. Πλάι τους λειτουργούν και άλλοι που αναζητούν και προσφέρουν διεξόδους, εκεί που επισήμως η πολιτεία φαίνεται να μην παρέχει τη δέουσα στήριξη.

Ο κ. Ματθαιακάκης κάνει λόγο για περιπτώσεις ανήλικων οδηγών με αυτοκίνητα μεγάλου κυβισμού, για υπερβολική ταχύτητα εντός των οικισμών και εξηγεί ότι δεν ζητούν έναν αστυνομικό για κάθε πολίτη, αλλά πιο ουσιαστικούς ελέγχους για να μη διαχέεται, ειδικά στους νεότερους, η εντύπωση της ατιμωρησίας.

Τον Ιούνιο του 2020, με αφορμή την επίσκεψη στην Κρήτη του τότε υπουργού Προστασίας του Πολίτη Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, ο δημοσιογράφος Μανούσος Κλάδος, τότε πρόεδρος δημοτικού συμβουλίου Μυλοποτάμου, υπεύθυνος για θέματα Πολιτισμού και Παιδείας, δημοσίευσε μια ανοιχτή επιστολή. Αποδέχθηκε ότι υπάρχει πρόβλημα παραβατικότητας, έθιξε το χάσμα που υπάρχει μεταξύ αστυνομίας, δικαστών και ντόπιων, κυρίως στις ορεινές περιοχές. Την αντίληψη ότι αν κάποιος συνεργαστεί μαζί τους και ζητήσει το δίκιο του, μπορεί να θεωρηθεί από ορισμένους καταδότης. Επισήμανε όμως ότι οι εκπαιδευτικοί συχνά αναλαμβάνουν καθήκοντα αργά, παρότι έχει ήδη αρχίσει η σχολική χρονιά, κι έπειτα φεύγουν σύντομα, προτού προλάβουν να γνωρίσουν καλά την ανθρωπογεωγραφία. Τόνισε κυρίως τη θετική πλευρά της περιοχής, τα καλλιτεχνικά φεστιβάλ και τις μαθητικές διακρίσεις, που τις περισσότερες φορές αγνοούνται στη δημόσια συζήτηση.

Ο Στέλιος Πατελάρος είναι ένας από τους ανθρώπους που προσπαθούν να δημιουργήσουν αντισώματα στην παραβατικότητα. Στον σύλλογο «Τ’ αόρι» (σημαίνει ορεινή περιοχή) διδάσκει χορούς σε 100 παιδιά τα οποία κατάγονται από 30 χωριά. Εχει αφοσιωθεί σε αυτό επί τρεις δεκαετίες. «Προσπαθώ να μυήσω τα παιδιά στην υγιή παράδοση», λέει. Η επιλογή του χορού δεν είναι τυχαία. Θυμάται τα λόγια ενός πατέρα μαθητών του από τα Ζωνιανά, ο οποίος δεν ήξερε να χορεύει. Παρατηρούσε ότι κατά καιρούς, όσοι δεν ήταν γνώστες σαν κι εκείνον, στα γλέντια προσπαθούσαν να κάνουν ό,τι πιο απερίσκεπτο και επικίνδυνο μπορούσαν για να μαγνητίσουν τα βλέμματα. «Μπαλοθιές, σπασίματα, θα γυρίσουν τα τραπέζια ανάποδα, θα μεθύσουν ανεξέλεγκτα. Ο χορός δεν σε αφήνει να μεθύσεις, πρέπει να έχεις αυτοέλεγχο», λέει ο κ. Πατελάρος. «Βλέπω παιδιά από τη σχολή και ξέρουν να γλεντούν τόσο ωραία. Βλέπω και άλλους που κάνουν οτιδήποτε για να τραβήξουν την προσοχή».

Ο «καλ’ αντρειωμένος» δεν κάνει βίαιη επίδειξη ισχύος

Ο Μάικλ Χέρτσφελντ, φιλέλληνας ανθρωπολόγος και ακαδημαϊκός του Χάρβαρντ, που έλαβε το 2021 τιμητικά την ελληνική υπηκοότητα, έχει μελετήσει μεθοδικά ήδη από τη δεκαετία του ’70 τις παραδόσεις στα χωριά του Μυλοποτάμου. Με αφορμή και τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίστηκε από τα ΜΜΕ το συμβάν με τους Γερμανούς τουρίστες, αναφέρει στην «Κ» ότι συχνά παρατηρείται μια τάση διαστρέβλωσης της κρητικής πραγματικότητας. «Αρπάζουν κάθε πράξη βίας ή παρανομίας ως ένδειξη κληρονομημένων εγκληματικών τάσεων και αγνοούν τους διάφορους κοινωνικούς μηχανισμούς συμφιλίωσης, σαν τον “σασμό”, τη δημιουργία ιδιαίτερων επιτροπών κατά της ζωοκλοπής ήδη στα χρόνια του ’70, τον ρόλο των γυναικών και των μικρών σογιών στην επίλυση διαφορών μεταξύ αντιπροσώπων των μεγάλων σογιών», σημειώνει. Ολα αυτά τα περιγράφει και στο βιβλίο του «Η ποιητική του ανδρισμού» (εκδόσεις Αλεξάνδρεια 2012).

Οπως επισημαίνει, βάσει της έρευνας και των εμπειριών του (έχει ζήσει δύο χρόνια στα Ζωνιανά και πρόσφατα τον Αύγουστο τα επισκέφτηκε για μια εβδομάδα), «ο πραγματικός ανδρισμός στα ορεινά χωριά της Κρήτης εκδηλώνεται με επιδείξεις ισχύος, που κάθε άλλο παρά βίαιες είναι». Εξηγεί ότι «καλ’ αντρειωμένος» είναι εκείνος που, «ενώ είναι έτοιμος να υπερασπιστεί τον εαυτό του και την οικογένειά του, ακόμη και όλη την πατρογραμμική φάρα του, χρησιμοποιεί την παράσταση ισχύος ακριβώς για να αποθαρρύνει όσους ενδιαφέρονται να ταράξουν την κοινωνική τάξη. Τέτοιος άντρας μιλάει χαμηλόφωνα, αλλά σταθερά. Δεν απειλεί, εκτός και αν κάποιος τον προκαλέσει πρώτα. Τέτοιοι άντρες αποδοκιμάζουν εκείνους που, όπως λένε, “κάνουν τους νταήδες”, γιατί η υπερβολικά ανταγωνιστική συμπεριφορά χωρίς να υπάρχει πρόκληση υπονομεύει την αίσθηση κοινωνικής αλληλεγγύης».

Ο πρώην πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου Μυλοποτάμου, Μανούσος Κλάδος, επισημαίνει στην «Κ» ότι δεν αγνοούν ούτε κρύβουν τα προβλήματα κάτω από το χαλί, ωστόσο αναφέρει ότι δεν έχουν εισπράξει ουσιαστική στήριξη από την πολιτεία σε διάφορα ζητήματα. «Οταν ήμουν υπεύθυνος παιδείας του Δήμου Μυλοποτάμου, είχα ζητήσει να εφαρμοστεί ειδικό πρόγραμμα στα σχολεία της περιοχής με τον διορισμό μόνιμων ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών, ώστε να αντιμετωπιστούν ζητήματα κακών νοοτροπιών και να βοηθηθούν σε πολλαπλά επίπεδα μαθητές και γονείς. Αγνοηθήκαμε παντελώς», λέει. Προσθέτει ότι πριν από την πανδημία λειτουργούσαν εννέα διαφορετικές θεατρικές ομάδες στον Μυλοπόταμο, αλλά δεν εισακούστηκε το αίτημά τους για τη δημιουργία Δημόσιου ΙΕΚ με αντικείμενο τη θεατρική τέχνη. Μεταξύ άλλων είχαν ζητήσει και τη δημιουργία άλλων σχολών για την εκπαίδευση αγροτών και κτηνοτρόφων, ώστε να εξελίξουν το επάγγελμά τους άνθρωποι που ασχολούνται με τον πρωτογενή τομέα. Μιλάει για μια σειρά από πολιτιστικές δραστηριότητες και το φεστιβάλ «Ταλλαία», το οποίο διοργανώνεται από το 2000 σε όλα τα γύρω χωριά στηριζόμενο στις δικές του δυνάμεις και κυρίως στο ντόπιο καλλιτεχνικό δυναμικό. Αναφέρει ότι πάνω από 40 ζωγράφοι, αγιογράφοι, χαράκτες και γλύπτες ζουν και εργάζονται στη μικρή ορεινή περιοχή. «Ναι, υπάρχει σοβαρό πρόβλημα παραβατικότητας στον Μυλοπόταμο, αλλά υπάρχει και ένας άλλος Μυλοπόταμος που αγωνίζεται να αλλάξει τα δεδομένα», λέει.

Η Χριστίνα Στυλιαρά, εκπρόσωπος του Γυμναστικού Αθλητικού Συλλόγου Περάματος, ζει μόνιμα στην περιοχή τα τελευταία επτά χρόνια. Παρατηρεί ότι πλέον όλο και πιο πολλά παιδιά ασχολούνται με τον αθλητισμό, μαθαίνουν τον σεβασμό, τη νίκη και την ήττα. Λέει ότι προτού εγκατασταθεί εκεί είχε ακούσματα για ένα μέρος δύσκολο, με ιδιαιτερότητες. «Αλλά βρήκα φιλόξενους και εγκάρδιους ανθρώπους», τονίζει. «Είναι μικρή η μερίδα όσων έχουν παραβατική συμπεριφορά, αλλά δυστυχώς αυτοί είναι που ακούγονται περισσότερο».

 

Πηγή: kathimerini.gr