Κρήτη: Η Ζωοδόχος Πηγή στο Κατωχώρι της Πάνω Ρίζας

Ανάμεσα στο Ζαρό και στο Μεσίσκλι, «κρυμμένος» μέσα σε ελαιώνες και ερείπια που μαρτυρούν την ύπαρξη στο μακρινό παρελθόν οικισμού, ο παμπάλαιος μικρός ναός της Ζωοδόχου Πηγής μαρτυρά και την… ύπαρξη πηγής απαραίτητου στοιχείου όχι μόνο για να κατοικηθεί μια περιοχή αλλά και για να χτιστεί μια τέτοια εκκλησία.

Φωτογραφίες: Γιάννης Φραγκιαδάκης

Η περιοχή όπου βρίσκεται ο ναός λέγεται «Κατωχώρι» και από δω πιστεύεται ότι προέρχεται ο Κάτω Ζαρός που κατοικήθηκε από Κατωχωρίτες οι οποίοι για κάποιο λόγο, κάποια στιγμή «μετακόμισαν» προς το μέρος όπου βρίσκεται σήμερα το κεφαλοχώρι της Πάνω Ρίζας.

Η Εκκλησία μας κάθε χρόνο γιορτάζει, την Παρασκευή της Διακαινησίμου εβδομάδος (αυτήν την εβδομάδα, την Παρασκευή 13 Απριλίου), την εορτή της Ζωοδόχου ή Ζωηφόρου Πηγής. Η εορτή αυτή καθιερώθηκε ως εξής: Στην Κωνσταντινούπολη, τον 5ο αιώνα, βρέθηκε από τον Βασιλιά Λέοντα Α΄ του Θρακός (457-474), «αγίασμα» της Παναγίας, πλησίον του οποίου ο βασιλεύς έκτισε μεγαλοπρεπέστατο ναό αφιερωμένο στη Ζωοδόχο ή Ζωηφόρο Πηγή, δηλαδή την Παναγία. Ονομάστηκε Ζωοδόχος Πηγή, γιατί δέχθηκε μέσα στα σπλάχνα της τον χορηγό και εξουσιαστή της ζωής τον Χριστό. Έτσι για το αγίασμα που ανέβλυζε συνεχώς και παρείχε, σύμφωνα με τους πιστούς, ιάσεις δίπλα στο ναό δεν μπορούσε να υπάρξει καλύτερο όνομα. Τα εγκαίνια του ναού αυτού τελέσθηκαν την Παρασκευή της Διακαινησίμου εβδομάδος και έκτοτε καθιερώθηκε να γιορτάζει η Εκκλησία μας τη μνήμη των εγκαινίων αυτού του ναού κάθε χρόνο την ίδια μέρα. Ο ναός αυτός υπέστη κατά καιρούς διάφορες καταστροφές από σεισμούς και επιδρομές εχθρών, με μεγαλύτερη καταστροφή κατά την τουρκοκρατία, οπότε κατεδαφίσθηκε ολοσχερώς. Ανοικοδομήθηκε και πάλι το 1833-1834 (εντός 15 μηνών) επί σουλτάνου Μαχμούτ του Β΄ και πατριάρχου Κωνσταντίου του Α΄. Είναι ο γνωστός ναός της Ζωοδόχου Πηγής του Μπαλουκλή. Ο περιηγητής Gerlach (1576) αναφέρει για πρώτη φορά τους θρυλικούς ιχθύς εκ των οποίων προήλθε και η τουρκική ονομασία Μπαλουκλή. Έτσι την Παναγία, που την τιμάμε όλη την διάρκεια της Σαρακοστής με την ακολουθία των Χαιρετισμών, την τιμάμε και αμέσως μετά την ανάσταση με τη γιορτή της Ζωοδόχου Πηγής. Η γιορτή αυτή δεν είναι τόσο η ανάμνηση του σπουδαίου αυτού γεγονότος, της ευρέσεως δηλαδή του αγιάσματος της Παναγίας μας και της ανεγέρσεως του ναού, όσο ένας πανηγυρισμός και μία υπενθύμιση ότι η Παναγία  είναι η πηγή της ζωής. Ότι ο Χριστός είναι η αληθινή ζωή. Ο χορηγός της ζωής.

Πηγή: apopsilive.gr