Κανίσκια: Τα καλάθια που κάποτε «ξεχείλιζαν» στους Κρητικούς γάμους!

Τα χρόνια περνάνε και οι συνήθειες αλλάζουν. Έτσι και στην Κρήτη παρά την έντονη προσπάθεια να διατηρηθούν οι δεσμοί με το παρελθόν και την λαογραφία του νησιού, η νέα εποχή αφήνει πίσω στοιχεία που θυμόνται με ρομαντισμό οι μεγαλύτεροι σε ηλικία. Ένα τέτοιο στοιχείο που συνδεόταν άμεσα με τους Κρητικούς γάμους για αιώνες είναι τα γνωστά στους περισσότερους «κανίσκια». Τα χειροποίητα καλάθια που κάποτε «ξεχείλιζαν» από αγάπη συγγενών και φίλων προς τα ζευγάρια που θα παντρεύονταν…

Γράφει ο Αντώνης Τσαλίκης για το Daynight.gr

Μπορεί στις ημέρες μας οι περισσότεροι να συζητάμε για τις οικονομικές δυσκολίες και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε, αλλά στο παρελθόν της Κρήτης η κατάσταση ήταν πολύ διαφορετική. Οι περισσότεροι από τους σημερινούς προβληματισμούς και οι ελλείψεις σε πράγματα που επιθυμούμε, θα φάνταζαν ανούσιες πολυτέλειες. Ειδικότερα όσον αφορά τους γάμους, σήμερα σε σύγκριση με τις παλιές εποχές τα νέα ζευγάρια έχουν πολύ περισσότερα από όσο αντιλαμβάνονται.

Κάποτε δώρα αξίας δεν ήταν οι τεράστιες τηλεοράσεις, τα αμέτρητα διακοσμητικά και γενικά οι λίστες δώρου σε μεγάλες αλυσίδες καταστημάτων. Τα «κανίσκια» συμβολίζουν ακριβώς αυτή την αντίθεση των εποχών όσων αφορά την αξία των πραγμάτων, το επίπεδο διαβίωσης και φυσικά τον συμβολικό χαρακτήρα ορισμένων συνηθειών της λαϊκής παράδοσης.

Τι είναι τα αξέχαστα κρητικά «Κανίσκια»;

Τα γνωστά στους περισσότερους Κρητικούς «κανίσκια» είναι τα χειροποίητα ψάθινα καλάθια που πήγαιναν ως δώρο οι συγγενείς σε γάμους ,αφού τα είχαν γεμίσει με διάφορα αγαθά του τόπου. Συνηθισμένο περιεχόμενο των κανισκιών που προσφέρονταν ως δώρα ήταν το ελαιόλαδο, το κρασί, τα λαχανικά, τα τυριά και τόσα άλλα προϊόντα της Κρητικής Γης. Οι συγγενείς του ζευγαριού ή και οι συγχωριανοί που θα πήγαιναν στον γάμο, προετοίμαζαν το δικό τους κανίσκι με ότι πολύτιμο είχαν για να βοηθήσουν με τον τρόπο αυτό την ημέρα χαράς και γλεντιού.

Σήμερα στο άκουσμα πως κάποιος θα πάει λαχανικά και κρασί σε ένα καλάθι ως δώρο γάμου, ο καθένας μας θα αντιδρούσε με απορία ή και δυσαρέσκεια. Τότε όμως, στα παλιά χρόνια της Κρήτης πριν από δεκαετίες, το συγκεκριμένο καλάθι ήταν συμβολικά αλλά και πρακτικά η βοήθεια που προσέφερε με αγάπη όποιος γνώριζε τον άντρα και την γυναίκα που θα παντρεύονταν. Σε εποχές κυρίως φτώχειας, οι Κρητικοί ήταν πάντα πλούσιοι σε αξίες και αίσθηση αλληλεγγύης στις τοπικές κοινωνίες.

Πριν την ημέρα του γάμου, το ζευγάρι και η οικογένεια του ένιωθε έντονα την στήριξη όλων όσων βρίσκονταν γύρω τους στο χωριό ακόμη και τις πόλεις. Τα γεμάτα κανίσκια δεν άφηναν περιθώρια αμφιβολίας για το πόσο ήθελαν όλοι να βοηθήσουν στις ανάγκες του γάμου και το γλέντι των τόσων καλεσμένων. Πάνω από όλα όμως συμβόλιζαν την ανιδιοτελή προσφορά και γέμιζαν με λίγο περισσότερη αισιοδοξία τα νέα παιδιά που αποφάσιζαν να παντρευτούν…

Τα κανίσκια ήταν αυτά που κυριαρχούσαν στους κρητικούς γάμους εκείνα τα χρόνια, αλλά υπήρχαν και ορισμένοι συγγενείς που σταδιακά στο πέρασμα των ετών προσέφεραν και άλλα είδους δώρα. Την θέση των καλαθιών κάποιες φορές έπαιρναν τα «χαρίσματα» που ουσιαστικά ήταν όπως και στις ημέρες μας φάκελοι με χρήματα που θα δίνονταν ως βοήθεια στα νεόνυμφα ζευγάρια για το ξεκίνημα τους. Όσο πέρναγαν οι δεκαετίες εμφανίζονταν λίγο λίγο βέβαια και οι ηλεκτρικές συσκευές και άλλα χρήσιμα είδη σπιτιού.

Σε κάθε περίπτωση πάντως τα κανίσκια διατήρησαν την αξία τους ως δώρο για δεκαετίες και παρά την εγκατάλειψη τους ως πραγματικού δώρου τα πρόσφατα χρόνια, δεν έχουν εξαφανιστεί εντελώς. Ακόμη και στις ημέρες είναι διαδεδομένα στους Κρητικούς γάμους με φυσικά περισσότερο συμβολικό χαρακτήρα και αγάπη για την παράδοση αυτού του τόπου.