«Καλπάζει» η κατάθλιψη στην Κρήτη: Απόπειρες αυτοκτονίας μέρα-παρά μέρα στο Ηράκλειο

«Καλπάζει» η κατάθλιψη στην Κρήτη, με τους ειδικούς ψυχικής υγείας να κάνουν λόγο για δραματική αύξηση περιστατικών στο νησί. Γιατροί των νοσοκομείων Βενιζελείου και ΠΑΓΝΗ υπογράμμισαν στο neakriti.gr, πως ο αριθμός των καταθλιπτικών ασθενών έχει διπλασιαστεί μέσα σε μια δεκαετία, ενώ έχουν αυξηθεί δραματικά και οι αυτοκτονίες! Σε επίπεδο Κρήτης, η κατάθλιψη είναι γένους… θηλυκού, καθόσον σύμφωνα με στοιχεία του καθηγητή Ψυχιατρικής Αλέξη Βγόντζα παρατηρείται σε συχνότητα 4 γυναικών έναντι ενός άνδρα. Είναι αξιοσημείωτο μεταξύ άλλων πως η κατάθλιψη δε γνωρίζει όρια ηλικίας, αφού πλήττει τόσο τα νέα άτομα όσο και τους ηλικιωμένους.

Η κατάθλιψη δεν είναι απλή στεναχώρια. Ο χρόνος ζωής της είναι αρκετά παλιός, αφού γνωστοί γιατροί της αρχαιότητας συμβούλευαν τους ασθενείς τους όταν ένιωθαν δυσφορία. Σήμερα, πλέον η κατάθλιψη έχει επιστημονικοποιηθεί και έχει λάβει τη σοβαρότητα που της αρμόζει. Δεν είναι το νόσημα εκείνο που απλά ο ασθενής αισθάνεται δυσφορία. Είναι ένα ιατρικό νόσημα που έχει προεκτάσεις στη συναισθηματική διάθεση του ατόμου, ενώ την ίδια στιγμή, σε περίπτωση που δε ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα, η κατάθλιψη ενδέχεται να «απλώσει» τα «δίχτυα» της και στο σώμα του ασθενούς, προκαλώντας πονοκεφάλους, αϋπνίες, βουλιμία κ.τ.λ. Σε περιπτώσεις βαριάς κατάθλιψης, ο ασθενής ενδέχεται να αποπειραθεί να αυτοκτονήσει.

Το neakriti.gr, επιχείρησε να διερευνήσει το πώς εμφανίζεται η κατάθλιψη στους Κρητικούς. Όπως θα διαπιστώσετε, όχι απλά υπάρχει στο νησί ως ένα νόσημα, αλλά εμφανίζεται με καλπάζοντα ρυθμό. Αυτό εν μέρει οφείλεται στο γενετικό υπόβαθρο των Κρητών, αλλά και σε κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες οι οποίοι επαύξησαν την ανασφάλεια των ανθρώπων. Μάλιστα, την περίοδο της μετα-πανδημίας που διανύουμε σήμερα (καθώς ο κορωνοϊός είναι ενδημικός), η κατάθλιψη είναι ιδιαιτέρως διαδομένη, με τους κλινικούς ψυχολόγους να λένε σαφέστατα πως η COVID-19 άφησε το ψυχικό της αποτύπωμα.

Ο κορωνοϊός «τρέφει» το άγχος

Ο κλινικός ψυχολόγος Νίκος Παπανικολάου υποστήριξε πως «σε επίπεδο Κρήτης είμαστε σε αυξητικά πλαίσια σε ό,τι αφορά την κατάθλιψη. Ακολουθούμε την Ελλάδα, η οποία όπως και οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες σημειώνουν πολλά κρούσματα ημερησίως και ετησίως. Ο ΠΟΥ το είχε επισημάνει. Οι έρευνες καταδεικνύουν πως στη χώρα μας ένα ποσοστό της τάξης του 9-12% των ανθρώπων πάσχουν από κατάθλιψη, είτε ήπιας είτε μέτριας είτε βαριάς μορφής. Επίσης, είναι άξιο αναφοράς πως βλέπουμε ως ειδικοί καταθλιπτικούς ασθενείς στους οποίους ο κορωνοϊός έχει αφήσει το στίγμα του. Πάντως στην Κρήτη η κατάθλιψη σημειώνει αρκετά ανοδικά ποσοστά και είναι από τα ιδιαιτέρως διαδεδομένα νοσήματα μαζί με τα καρδιαγγειακά».

Για ποιο λόγο, όμως, η κατάθλιψη σημειώνει ανοδικά ποσοστά;

«Το 1995, ο καθηγητής Στεφανής μάς είχε πει σε διάλεξη πως η κατάθλιψη το 2020 θα αυξηθεί υπέρμετρα εξαιτίας της αλλοίωσης του θεσμού της οικογένειας, της διάρρηξης του κοινωνικού ιστού και της υπερεντατικοποίησης της εργασίας. Το βλέπουμε και σήμερα. Η οικογένεια δεν είναι όπως παλιά. Έχει αλλάξει η δομή της, ενώ τα διαζύγια είναι περισσότερα από τους γάμους. Οι ρυθμοί έχουν εντατικοποιηθεί και το καταλαβαίνουμε από το γεγονός πως πολλοί άνθρωποι κάνουν δυο-τρεις εργασίες για να τα καταφέρουν. Και είμαστε σε θέση να καταλάβουμε πως ο κοινωνικός ιστός δεν είναι ο ίδιος. Δεν υπάρχει η ίδια η οικειότητα μεταξύ των ανθρώπων», είπε ο κ. Παπανικολάου, ενώ συνέχισε υποστηρίζοντας: «Κοινωνικοί και οικονομικοί λόγοι συντείνουν στην αύξηση των περιστατικών κατάθλιψης. Ωστόσο, θα πρέπει να προσθέσουμε σε επίπεδο Κρήτης και άλλους δύο λόγους. Και πιο συγκεκριμένα, πρέπει να προστεθεί το γενετικό υπόστρωμα και το “ξύλινο εγώ”. Όσον αφορά το γενετικό υπόστρωμα, είναι πλέον κατανοητό πως στην Κρήτη υπήρξε έντονη ενδογαμία μεταξύ ξαδερφιών, με αποτέλεσμα να έχουν γενετικά, αλλά και νευρολογικά νοσήματα αρκετά σπάνια. Όσον αφορά το “ξύλινο εγώ”, θα ήθελα να κάνω την εξής παρατήρηση: Υπάρχουν άνθρωποι που δε βγαίνουν από το σπίτι τους γιατί δεν έχουν χρήματα να κεράσουν τον φίλο τους, ο οποίος τους κέρασε την προηγούμενη φορά. Πρέπει να επισημανθεί η διαπίστωση αυτή. Ουσιαστικά συντηρείται ένα “εγώ” με “ψεύτικα πόδια”».

«Δύο απόπειρες σε κάθε εφημερία»

Συγκλονιστικά είναι τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η ψυχίατρος και διευθύντρια ΕΣΥ του Ψυχιατρικού Τμήματος του Βενιζελείου, κ. Ευγενία Χουρδάκη, η οποία έκανε σαφές πως τη δεδομένη χρονική στιγμή οι απόπειρες αυτοκτονιών είναι πολλές και μάλιστα σε τέτοιο βαθμό που σε κάθε εφημερία μπορεί να υπάρχουν δύο περιστατικά. Την ίδια στιγμή, η κ. Χουρδάκη έκανε σαφές πως υπάρχει αύξηση των νεότερων ηλικιακά ανθρώπων με κατάθλιψη.

Ειδικότερα, η κ. Χουρδάκη έκανε σαφές πως τα περιστατικά με κατάθλιψη έχουν αυξηθεί δραματικά, λέγοντας πως «γενικά υπάρχει αύξηση. Υπάρχουν περισσότεροι καταθλιπτικοί σε σχέση με προηγούμενα χρόνια, ενώ πολλά είναι τα νέα άτομα ηλικίας 20-30 ετών που πάσχουν από κατάθλιψη. Έχουμε μεγάλο ποσοστό καταθλιπτικών ασθενών».

Η ίδια ισχυρίστηκε πως ένας βασικός λόγος είναι η «αποποινικοποίηση» στη συνείδηση πολλών ατόμων του στίγματος που ακολουθούσε για αιώνες το ψυχικό νόσημα. Υπάρχουν όμως και οικονομικοί λόγοι. «Το στίγμα σήμερα είναι πιο μικρό και γι’ αυτό πολλοί περισσότεροι σήμερα απευθύνονται σε μας. Υπάρχουν όμως και λόγοι όπως η ανεργία και η συρρίκνωση εισοδημάτων λόγω της οικονομικής κρίσης. Συνήθως οι καταθλίψεις είναι μέτριας μορφής, αλλά υπάρχουν πολλά περιστατικά βαριάς κατάθλιψης και με απόπειρες», είπε.

Μεταξύ άλλων, η κ. Χουρδάκη υποστήριξε πως «υπάρχει αύξηση των νέων ατόμων με κατάθλιψη. Και βλέπουμε ακόμα και πολλούς φοιτητές να ταλαιπωρούνται από την ψυχική αυτή νόσο. Η μοναξιά και η απομόνωση έχουν ωθήσει πολλούς ανθρώπους στην κατάθλιψη».

Σε σχέση με το εάν η κατάθλιψη είναι νόσημα της πόλης ή της υπαίθρου, η κ. Χουρδάκη υπογράμμισε: «Τα περισσότερα άτομα προέρχονται από το αστικό Ηράκλειο. Συναντούμε όμως περιπτώσεις και από τα χωριά».

Σύμφωνα με τη διευθύντρια του Ψυχιατρικού Τμήματος του Βενιζελείου, η βαριά κατάθλιψη μπορεί να οδηγήσει σε αυτοκτονία εάν δε ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα. «Βέβαια, αυτό δε σημαίνει πως ένας βαριά καταθλιπτικός θα οδηγηθεί σε αυτήν την κατάσταση, αλλά στην πλειοψηφία των περιπτώσεων μια αυτοκτονία ή μια απόπειρα αυτοκτονίας κρύβει ένα βαριά καταθλιπτικό άτομο», τόνισε, με την ίδια να αναφέρει πως οι απόπειρες είναι πολλές, καθώς παρατηρούνται δύο ανά εφημερία στο Βενιζέλειο! «Έχουν αυξηθεί σημαντικά οι απόπειρες. Έχουμε πολλές στο Ηράκλειο. Μπορεί να έχουμε σε κάθε εφημερία στο Βενιζέλειο και δύο απόπειρες», είπε.

Σκιαγραφώντας το προφίλ του καταθλιπτικού ατόμου που συναντάει στην Ψυχιατρική του Βενιζελείου, η κ. Χουρδάκη σημείωσε: «Υπάρχει έντονη στεναχώρια. Αισθάνεται αβοήθητος. Μπορεί να κατηγορεί άδικα τον εαυτό του για πράγματα που δε θέλει. Και μπορεί να φτάσει στην παραληρηματική ενοχή. Υπάρχει αυτο-μομφή. Υπάρχουν διαταραχές στον ύπνο: να κοιμάται υπερβολικά ή να κοιμάται ελάχιστα. Μπορεί να έχει ανορεξία ή βουλιμικά επεισόδια. Επίσης, συναντούμε ανθρώπους με έντονο θυμό ή με απώλεια ελπίδας».

«Έχει διπλασιαστεί ο αριθμός»

«Έχει διπλασιαστεί ο αριθμός των καταθλιπτικών ασθενών σε σχέση με πριν από δέκα χρόνια», υποστήριξε ο ψυχίατρος, διευθυντής ΕΣΥ Ψυχιατρικής Κλινικής στο ΠΑΓΝΗ και μέλος του Δ.Σ. του Σωματείου Εργαζομένων ΠΑΓΝΗ Βασίλης Κούδας. Σύμφωνα με τον κ. Κούδα, ο διπλασιασμός των καταθλιπτικών ασθενών οφείλεται σε πολλούς κοινωνικούς λόγους. Άλλωστε η οικονομική ανασφάλεια και η εργασιακή επισφάλεια δημιουργούν έναν δύσκολο οικονομικά χειμώνα, με τις συνέπειες να είναι ορατές ήδη στην ψυχική υγεία.

«Υπάρχει αύξηση του αριθμού των ασθενών σε σχέση με προηγούμενα χρόνια. Σε σχέση με πριν από δέκα χρόνια, ο αριθμός των ασθενών έχει διπλασιαστεί και είναι ένα δεδομένο που μας προκαλεί προβληματισμό. Είναι ένα νόσημα με οικονομικές, κοινωνικές προεκτάσεις και οφείλω να επισημάνω πως ο δύσκολος οικονομικά χειμώνας ενδεχομένως αποτελέσει προϋπόθεση για να υπάρχει επίσης μεγάλος αριθμός καταθλιπτικών ασθενών. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας είχε εκδώσει ανακοίνωση που είχε κάνει σαφές πως το 2025 και το 2026 νοσήματα όπως η κατάθλιψη θα φτάσουν σε επίπεδο συχνότητας νοσήματα όπως τα καρδιαγγειακά. Και δυστυχώς το βλέπουμε αυτό στην Ψυχιατρική Κλινική του ΠΑΓΝΗ».

Ο κ. Κούδας επισημαίνει πως δεν πρέπει να μιλάμε ξεχωριστά για σωματική και ψυχική υγεία, καθώς είναι ολιστικό το πρόβλημα… «Η όποια αντιμετώπιση είναι ολιστική. Δεν μπορούμε να έχουμε έναν ψυχικά ασθενή χωρίς να δούμε τις σωματικές συνέπειες που το ψυχικό νόσημα φέρει στην υγεία του ανθρώπου αυτού. Είναι σύνηθες να βλέπουμε έναν καταθλιπτικό ασθενή να έχει βουλιμικά επεισόδια ή να υπάρχει καρδιακή ανεπάρκεια», είπε ο κ. Κούδας.

Κινητή μονάδα: 1.700 άτομα με κατάθλιψη

Σημαντική διαπίστωση έκανε ο καθηγητής Ψυχιατρικής Αλέξανδρος Βγόντζας. Από το 2013 μέχρι και σήμερα βρίσκεται στην Κινητή Μονάδα του ΠΑΓΝΗ, η οποία πραγματοποιεί εξορμήσεις στην ενδοχώρα με σκοπό την πρόληψη και την προαγωγή της ψυχικής υγείας. Ο κ. Βγόντζας υποστήριξε πως ο μισός αριθμός των ασθενών που έχουν δει γιατροί της Κινητής Μονάδας είναι με κατάθλιψη, ενώ ένα ποσοστό της τάξης του 15% πάσχει από αγχώδη διαταραχή. Μεταξύ άλλων, ανέφερε πως οι γυναίκες είναι περισσότερες από τους άνδρες σε αναλογία 4 προς 1.

Αρχικά, ο κ. Βγόντζας μίλησε για τη συχνότητα του συγκεκριμένου νοσήματος λέγοντας: «Η κατάθλιψη είναι το πιο συχνό νόσημα. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, το 2024 θα είναι η πιο συχνή αιτία επαγγελματικής αναπηρίας. Και πρέπει να γίνει κατανοητό πως το 15% των ατόμων θα πάθουν κατάθλιψη. Δεν είναι προσωπική εκτίμηση, είναι επιστημονική, η οποία εξάγεται από φόρα και επαγγελματίες ψυχικής υγείας».

Η κατάθλιψη «προτιμά» τις γυναίκες – Γένους θηλυκού το 80% των περιπτώσεων

Μεταξύ άλλων, ο κ. Βγόντζας αναφέρθηκε και στο γυναικείο προφίλ της κατάθλιψης… «Εμείς έχουμε συγκροτήσει την Κινητή Μονάδα του ΠΑΓΝΗ με σκοπό την πρόληψη και την προστασία του πληθυσμού από δύσκολα διαχειρήσιμα νοσήματα, όπως είναι εκείνο της σχιζοφρένειας, της διπολικής διαταραχής κ.τ.λ. Αυτό που διαπιστώσαμε είναι πως, από τα 3.500 άτομα που έχουμε δει στην ενδοχώρα (από το 2013 μέχρι και σήμερα), το 45-50% πάσχει από κατάθλιψη. Επίσης, ένα ποσοστό της τάξης του 15% πάσχει από αγχώδη διαταραχή. Είναι άξιο αναφοράς πως ο μέσος όρος ηλικίας των καταθλιπτικών ασθενών είναι τα 67 έτη ζωής και επίσης παρατηρούμε πως το 80% των καταθλιπτικών ασθενών είναι γυναίκες. Το υπόλοιπο 20% είναι άνδρες. Αυτό σημαίνει πως στις 4 γυναίκες ο 1 άνδρας πάσχει από κατάθλιψη. Ο ΠΟΥ επιβεβαιώνει το συμπέρασμα αυτό, αλλά η συχνότητα είναι 2 προς 1. Στην Κρήτη, βλέπουμε πως η αναλογία είναι μεγαλύτερη. Γιατί συμβαίνει αυτό; Ίσως γιατί εδώ στην Κρήτη υπάρχει η “ρετσινιά”… Πολλοί είναι αυτοί που λένε: “τι σόι άνδρας είσαι εσύ που πας σε ψυχολόγο και σε ψυχίατρο;”. Γι’ αυτό πολλοί άνδρες αποφεύγουν να πάνε σε ειδικό Ψυχικής Υγείας. Επίσης, οι νέοι άνθρωποι δεν πάνε σε ψυχίατρο, αλλά οι μεγαλύτερες ηλικίες επισκέπτονται ειδικούς. Αυτό συμβαίνει για δύο λόγους: Ο πρώτος έχει να κάνει με το στίγμα της ψυχικής νόσου που συνεχίζει και υπάρχει και ο δεύτερος λόγος έχει να κάνει με το γεγονός πως οι άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας είναι περισσότερο εξοικειωμένοι με την αναζήτηση της βοήθειας. Η κατάθλιψη είναι σύνηθες νόσημα στην Κρήτη», είπε ο κ. Βγόντζας.

Την ίδια ώρα, ο καθηγητής Ψυχιατρικής υπογράμμισε πως «υπάρχουν προειδοποιητικά σημάδια για την κατάθλιψη, η οποία και συνδέεται και με αυξημένα προβλήματα. Τα αυξημένα αυτά προβλήματα προσβάλλουν τη βιολογική ευαλωτότητα του ατόμου, του οποίου οι ψυχολογικές και βιολογικές αντοχές έχουν εξασθενήσει. Υπάρχουν περιβαλλοντικοί λόγοι, όπως επίσης έχει διαφανεί, με στοιχεία που καταδεικνύουν πως και η μοναξιά παίζει σημαντικό ρόλο για την εκδίπλωση. Επίσης, η βαριά κατάθλιψη είναι υπεύθυνη για αυτοκτονίες ανθρώπων μεγαλύτερης ηλικίας. Εάν αυτοκτονήσει ένας νέος άνθρωπος ηλικίας 25 ετών, κατά πάσα πιθανότητα θα μιλάμε για ψύχωση. Για έναν άνθρωπο μεγάλης ηλικίας που θα βάλει τέλος στη ζωή του, η αιτία συχνότερα θα είναι η κατάθλιψη».

Πώς αντιμετωπίζεται

Ο κ. Βγόντζας υποστήριξε πως η κατάθλιψη μπορεί να αντιμετωπιστεί μέσω αντικαταθλιπτικών φαρμάκων συμπεριφορικής ψυχοθεραπείας. Και σε περίπτωση που η κατάθλιψη δεν υποχωρεί, τότε η ηλεκτροσπασμοθεραπεία ενδείκνυται.

«Στις ΗΠΑ, η χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων μπορεί να γίνει από τον γενικό γιατρό. Ο γενικός γιατρός μπορεί να γράψει τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα χωρίς να πάει στον ψυχίατρο. Στην Ελλάδα πρέπει να δούμε σοβαρά τη διασύνδεση γενικού γιατρού και ειδικού Ψυχικής Υγείας, αλλά δεν έχει υπάρξει πολιτική πρωτοβουλίας προς αυτήν την κατεύθυνση. Επίσης, στο ζήτημα της κατάθλιψης έχει προσδιοριστεί πως η καλύτερη θεραπεία είναι η συμπεριφορική. Η συμπεριφορική-γνωσιακή θεραπεία ενδείκνυται για την κατάθλιψη αλλά για άλλα νοσήματα, όπως είναι οι αγχώδεις διαταραχές. Επίσης, υπάρχουν περιπτώσεις κατάθλιψης που το νόσημα δεν υποχωρεί. Σε αυτήν την περίπτωση, η Ψυχιατρική Κλινική του ΠΑΓΝΗ περιλαμβάνει στις μεθόδους θεραπείας την ηλεκτροσπασμοθεραπεία, για την οποία δεν πρέπει ο αναγνώστης να αντιλαμβάνεται πως είναι μια μέθοδος βάρβαρη. Έχει θετικά αποτελέσματα και δε φέρει κάποιο ουσιαστικό πρόβλημα στη συνείδηση του ασθενούς».

Πηγή: neakriti