Γιατί ο εγωκεντρισμός είναι ο «αόρατος εχθρός» του εαυτού μας;

Εγώ. Μία λέξη που μπορεί να προκαλέσει άπειρα προβλήματα αν χρησιμοποιηθεί σε σημαντικές αποφάσεις με τον λάθος τρόπο. Αν μάλιστα το «εγώ» είναι αυτό που μας ενδιαφέρει περισσότερο από όλα για χρόνια, δεν συζητάμε για πιθανότητες αλλά για μια σίγουρα αρνητική κατεύθυνση. Τόσο σε προσωπικό επίπεδο όσο και για την κοινωνία ολόκληρη, ο εγωκεντρισμός στην εποχή μας κυριαρχεί όσο ποτέ άλλοτε και φυσικά έχουμε δει ήδη πολλές από τις συνέπειες αυτής της εξέλιξης. Ωστόσο, έχουμε αντιληφθεί πως το «εγώ» είναι ο εχθρός στις περισσότερες περιπτώσεις;

Γράφει ο Αντώνης Νικολάκης για το Daynight.gr

Εγωκεντρισμός, εγωπάθεια, εγωλατρία, εγωισμός και άλλες συνώνυμες λέξεις καταλαμβάνουν όλο και μεγαλύτερο μέρος σε έρευνες ψυχολογίας και κοινωνικής συμπεριφοράς. Αμέτρητες ώρες ανάλυσης του τρόπου με τον οποίο λειτουργεί εντός ενός συνόλου ο άνθρωπος και των παραγόντων που σταδιακά φουσκώνουν το «μπαλόνι» του εγωισμού του. Όσες και αν είναι όμως οι αναλύσεις, το πρόβλημα του κυρίαρχου «εγώ» μοιάζει να έχει πάρει τα τελευταία χρόνια διαστάσεις συμπεριφορικής «επιδημίας».

Αν ο χαρακτηρισμός του εγωκεντρισμού ως «ασθένεια» θεωρηθεί υπερβολή, ο χαρακτηρισμός «εχθρός» είναι το λιγότερο εύστοχος. Όσο το «εγώ» του κάθε ανθρώπου αναπτύσσεται και εμποδίζει διαρκώς μια διαφορετική οπτική των όσων ζει, τα προβλήματα συνήθως μεγαλώνουν και τα περιθώρια επίλυσης «στενεύουν». Δεν χρειάζεται επίσης ιδιαίτερη σκέψη για να συνειδητοποιήσουμε πόσο κρίσιμο στοιχείο της συμπεριφοράς αυτής είναι η απουσία συνειδητοποίησης.

Σε πάρα πολλές έρευνες αποτυπώνεται αυτή ακριβώς η πλάνη πως όλοι είμαστε ισορροπημένοι χαρακτήρες που δεν έχουμε ιδιαίτερες τάσεις εγωισμού.

Ουσιαστικά το «εγώ» είναι ένας από τους πιο σημαντικούς «εχθρούς» του εαυτού μας που οι περισσότεροι έχουμε εγωιστικό συμφέρον να πιστεύουμε πως δεν υπάρχει καν…

Ο εγωκεντρισμός είναι δυστυχώς υπαρκτός στους περισσότερους ανθρώπους και αν μπορούσαμε να χωρίσουμε απλοϊκά την πορεία της ζωής μας σε περιόδους φιλοδοξίας, επιτυχίας και αποτυχίας, θα τον συναντούσαμε πάντα και παντού ως μια συμπεριφορά αρνητική. Μια κατεύθυνση του εαυτού μας που περιπλέκεται με την αλαζονεία, τον ναρκισσισμό και ξεπερνάει τα όρια της αυτοπεποίθησης και της φροντίδας του εαυτού μας.

Εγωκεντρισμός & Επιθυμία

Οι άνθρωποι έχουμε επιθυμίες. Όποιες και αν είναι αυτές για τον καθένα, σπάνια δεν έχουνε άμεση σύνδεση με το «εγώ» μας ακόμη και αν δεν το συνειδητοποιούμε εύκολα. Μια διαρκή προσπάθεια να ικανοποιήσουμε τις επιθυμίες και τους στόχους μας, μπορούμε να πούμε πως είναι μια «αφήγηση» της προσωπικής ζωής των περισσότερων. Στην προσπάθεια όμως για απόλαυση και επιτυχία, ο εγωκεντρισμός εμφανίζεται τόσο εύκολα όσο δύσκολα περιορίζεται στην συνέχεια. Το «εγώ» είναι συχνά αυτό που ορίζει τις επιλογές μας και παράλληλα περιορίζει το «γόνιμο έδαφος» για την ανάπτυξη σημαντικών αξιών όπως η κατανόηση, η ταπεινότητα και ο αλληλοσεβασμός.

Όταν κυριαρχεί ο εγωισμός, μας είναι όλο και λιγότερο εύκολο να δεχθούμε τις αδυναμίες μας, τις επιθυμίες άλλων ανθρώπων και τελικά ακόμη και την ίδια την αλήθεια. Το ισχυρό «εγώ» δεν μας επιτρέπει να μένουμε για μεγάλο διάστημα «μαθητές», να κρατάμε μακριά τις «σειρήνες» της έπαρσης και φυσικά να προσπαθούμε με την ίδια ένταση να βελτιωνόμαστε. Η ίδια η προσέγγιση των επιθυμιών μας με εγωιστικό τρόπο κάνει την ικανοποίηση επιθυμιών και την επίτευξη στόχων δυσκολότερη. Το «εγώ» είναι ο εχθρός…

Εγωκεντρισμός & Επιτυχία

Κάποτε θα έρθει η στιγμή της επιτυχίας. Μπορεί όχι για όλους και όχι όσο συχνά ίσως ονειρευόμασταν, αλλά για ορισμένους πράγματι θα έρθει και θα συνοδεύεται με σταθερές «δόσεις» εγωκεντρισμού πέρα από λιγοστές εξαιρέσεις. Η επιτυχία συχνά μας προκαλεί να «πλάσουμε» την δική μας ιστορία προς την πραγμάτωση επιθυμιών και στόχων, στρεβλώνοντας την πραγματικότητα. Αφού η επιθυμία μας για καιρό γίνει τελικά επιτυχία σε οποιοδήποτε πεδίο, το «εγώ» μας συνήθως περιμένει την ικανοποίηση και την αναγνώριση ως δεδομένα. Η συνέχεια της προσπάθειας, ο αυτοέλεγχος των συναισθημάτων μας και η ορθή ιεράρχηση των αξιών είναι στοιχεία που περνάνε δυστυχώς σε δεύτερη μοίρα.

Η πραγματική επιτυχία είναι η διαρκής επίτευξη στόχων όσο παράλληλα διατηρείται η αυτοπειθαρχία μας. Η αντικειμενική οπτική της πορείας από την επιθυμία στην επιτυχία και η συνειδητοποίηση πως το πιο δύσκολο τελικά είναι η διατήρηση όσων καταφέραμε και η συνέχεια μετά τις εκάστοτε επιτυχίες. Ο εγωκεντρισμός μας ωστόσο «φουσκώνει» την ιδέα που έχουμε για τον εαυτό μας, περιορίζει την εκτίμηση προς όλους όσους μας υποστήριξαν και εξαφανίζει οτιδήποτε δεν ταιριάζει με την προσωπική ιστορία επιτυχίας που έχουμε αποφασίσει να «υπογράψουμε». Ο εαυτός μας έχει γίνει στα μάτια μας ένας μικρός ή μεγάλος «ήρωας» που συνηθίζει να ακούει τα χειροκροτήματα μα να κλείνει τα αυτιά στη κριτική. Το «εγώ» είναι ο εχθρός…

Εγωκεντρισμός & Αποτυχία

Είναι σχεδόν αδύνατο να απολαύσουμε μια ζωή γεμάτη επιτυχίες. Ακόμη και οι πλέον επιτυχημένοι σε διάφορους τομείς, έφτασαν στην δική τους «κορυφή» μέσα από δυσκολίες, προκλήσεις και βεβαίως αποτυχίες. Οι αποτυχίες αυτές που σε οποιοδήποτε επίπεδο είναι τα πολύτιμα μαθήματα που μας προσφέρει η ζωή για να βελτιωθούμε. Όταν όμως έπειτα από κάποια αποτυχία το «εγώ» κυριαρχεί, τα περιθώρια κατανόησης με εποικοδομητικό τρόπο όσων συνέβησαν είναι περιορισμένα.

Ο εγωισμός μας, όπως και στην περίπτωση των επιτυχιών, δεν μας επιτρέπει να δούμε όλα όσα μπορούμε να διαχειριστούμε με διαφορετικό τρόπο. Χάνουμε ως αποτέλεσμα την ευκαιρία να «διδαχθούμε» από εμπειρίες όσο αρνητικές και αν είναι σε σύγκριση με τις επιθυμίες μας. Αν δεν μπορέσουμε να «δούμε» ποια θετικά στοιχεία μας προσφέρει κάθε εμπόδιο στη ζωή, ξεκάθαρα δεν θα αναπτύξουμε την απαραίτητη αυτογνωσία για την συνέχεια.

Επιπλέον, το «εγώ» μας αν δεν τιθασευτεί σε κρίσιμες περιόδους, δεν αφήνει περιθώρια να θέσουμε με θετικό τρόπο συγκεκριμένα όρια σε εμμονικές επιθυμίες μας και πιθανόν σε υπερβολικούς στόχους. Όπως ακόμη, ορισμένες φορές να βοηθήσουμε τον ίδιο μας τον εαυτό εφόσον χρειάζεται υποστήριξη και όχι εσωστρεφείς κατηγορίες για πιθανές αποτυχίες. Το «εγώ» είναι ο εχθρός…

Αντί επιλόγου στο κείμενο, τρεις προτάσεις είναι αρκετές αλλά την ίδια στιγμή καθόλου εύκολο να τηρηθούν ως κανόνες ζωής από τους περισσότερους:

Να μην επιθυμείς ή έχεις φιλοδοξίες από εγωισμό.

Να απολαμβάνεις τις επιτυχίες στη ζωή χωρίς εγωισμό.

Να ξεπερνάς τις όποιες αποτυχίες με δύναμη και όχι εγωισμό.