Πονοκέφαλος,ημικρανία και τρόποι αντιμετώπισης

Γράφει η δρ Κτιστάκη Γεωργία, ψυχολόγος-διδάκτωρ πανεπιστημίου Cardiff, Wales-εκπαιδευθείσα στη γνωσιακή/συμπεριφοριστική ψυχοθεραπεία

 

Πόσοι από εμάς ταλαιπωρούμαστε καθημερινά από διάφορες σωματικές ενοχλήσεις για τις οποίες ποτέ ένας γιατρός δεν μας έχει δώσει ξεκάθαρη απάντηση;

Πόσοι από εμάς καταναλώνουμε μεγάλες ποσότητες παυσίπονων την ημέρα για σωματικές ενοχλήσεις οι οποίες μας καθιστούν δυσλειτουργικούς στην καθημερινότητα; Οι κεφαλαγίες τύπου τάσεις  (ΚΤΤ) και οι ημικρανίες αποτελούν τέτοιες σωματικές ενοχλήσεις, που γίνονται συνήθως χρόνιες, και που δύσκολα αντιμετωπίζονται από ειδικούς. Για το τελευταίο φαίνεται να ευθύνεται το γεγονός ελλιπούς ολοκληρωμένης αντιμετώπισης από τον ειδικό, π.χ. μεγάλη ευθύνη για τους χρόνιους πονοκεφάλους φαίνεται να έχει ο ψυχολογικός παράγοντας, ο οποίος αν και αναφέρεται συχνά από ειδικούς στους ασθενείς τους, δυστυχώς δεν αντιμετωπίζεται.

Αίτια κεφαλαλγιών

Ο ανθρώπινος νους, αυτό το πολύπλοκο αλλά και θαυμαστό όργανο, έχει τη δυνατότητα να προσαρμόζεται σχετικά εύκολα σε νέες καταστάσεις και να εξελίσσεται. Αντίθετα, οι σωματικές μας λειτουργίες παραμένουν ως έχουν από τη γέννησή μας. Αυτό σημαίνει πως ενώ ο νους μας προχωρά μπροστά για να αντιμετωπίσει νέες γνωστικές συνθήκες (ανταγωνισμός, χρήμα, επιβίωση, εξετάσεις, επικείμενη απόλυση) το σώμα μας προσπαθεί να ακολουθήσει με όσα μέσα διαθέτει από τη φύση του για να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα που ο νους του επιτάσσει. Το σώμα μας λοιπόν αναλαμβάνει να εκτονώσει το άγχος που συσσωρεύεται από τα νέα αυτά δεδομένα και αντιδρά με υπερδραστηριότητα των μηχανισμών του στην αντιμετώπιση των νέων αυτών συνθηκών. Στις περιπτώσεις χρόνιων πονοκεφάλων λοιπόν παρατηρούμε μυική υπερτονία και αγγειοσυσταλτικά φαινόμενα (χρόνιες κεφαλαλγίες) που αφ’ενός προδιαθέτουν τον οργανικό ιστό για δυσλειτουργία και βλάβη και αφ’ ετέρου δημιουργούν συνθήκες συντήρησης της δυσλειτουργίας αυτής. Συνθήκες συντήρησης φυσικά αποτελούν και οι συνθήκες εργασίας, όπως η στάση καθίσματος, οι συνήθειες διαβάσματος, που υποδεκνύουν τη χρήση συγκεκριμένων μυικών ομάδων και ενισχύουν την κόπωση. Οι άνθρωποι που έχουν μάθει να εκφράζουν τη δυσαρέσκεια και το άγχος για τις συνθήκες ζωής τους με πονοκεφάλους, μετά από κάποιο σημείο δε χρειάζεται να αγχωθούν για να αποκτήσουν πονοκέφαλο.Ο οργανισμός τους έχει πλέον μάθει να εκφράζεται μέσω αυτής της συνήθειας, με αποτέλεσμα να αποτελεί πια μέρος της ομοιόστασής τους.

Πολλές διαταραχές έχουν ψυχολογικά αίτια ως υπόβαθρο της εκδήλωσής τους και ονομάζονται ψυχοφυσιολογικές/ψυχοσωματικές . Παραδείγματα είναι : το έλκος από στρες, ο διαβήτης, η ελκωτική κολίτιδα, η ψωρίαση , οι αλλεργίες (αλλεργικό άσθμα, αλλεργική ρινίτιδα, αλλεργικό έκζεμα), η κνίδωση, η υπέρταση, ο αδικαιολόγητος πυρετός (υπερθερμία), ο επιχείλιος έρπης, η ημικρανία, η υπερβολική εφίδρωση, το κροταφογναθικό σύνδρομο κ.α. Οι ψυχοσωματικές διαταραχές οφείλονται στο γεγονός ότι το αυξημένο άγχος καταστέλλει το ανοσοποιητικό (αμυντικό) σύστημα του οργανισμού.

 Αντιμετώπιση κεφαλαλγιών

Ένας τροπος αντιμετώπισης των κεφαλαλγιών αποτελεί ο συνδυασμός γνωσιακής ψυχοθεραπείας και Βιοανάδρασης (Biofeedback). Ο συνδυασμός αυτός μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση των καθημερινών προβήμάτων που αποτελούν άγχος, αλλά και να βοηθήσει, εκπαιδευτικά, στην πρώιμη αναγνώριση της ένταση στο σώμα με σκοπό την πρόληψη και αντιμετώπιση μιας ψυχοφυσιολογικης διαταραχής.

Πιο συγκεκριμένα όσον αφορά στις κεφαλαλγίες τύπου τάσης (ΚΤΤ) μυικές ομάδες που φαίνεται να ευθύνονται συμπεριλαμβάνουν τον τραπεζοειδή, τον ανελκτήρα της ωμοπλάτης, τον κροταφίτη, τον μασητήρα, τους πτερυγοειδείς, τους σφιγκτήρες των βλεφάρων και τον ινιομετωπιαίο. Ο καθένας τους προσφέρει χαρακτηριστική ‘χροιά’ στην κεφαλαλγία, όπως επίσης και ο συνδυασμός τους. Κατάλληλη τοποθέτηση των αιθητήρων του μηχανήματος της βιοανάδρασης επιτρέπει τον εντοπισμό του μυικού σπασμού και την εκπαίδευση του ασθενούς να χαλαρώνει τους συγκεκριμένους μύες που φαίνονται να ευθύνονται για την εκδήλωση της κεφαλαλγίας στο συγκεκριμένο άτομο.

Για την αντιμετώπιση τώρα της ημικρανίας, χρησιμοποιείται ως αισθητήρας ένα thermistor (μία ειδική θερμοαντίσταση της οποίας η τιμή μεταβάλλεται σε σχέση με τη θερμοκρασία και έχει τη μέγιστη ευαισθησία της σε τιμές θερμοκρασίας του ανθρώπινου σώματος). Το thermistor μας ενημερώνει για την περιφερική αγγειοσυστολή του ατόμου, καθώς το σήμα μεταφέρεται μέσω αυτού στην οθόνη του υπολογιστή, όπου και ο θεράπων αλλά και ο θεραπευόμενος μπορούν πλέον να επισημάνουν την αγγειοσυσπαστική δραστηριότητα. Έργο τότε του θεράποντα είναι να εκπαιδεύσει τον θεραπευόμενο πώς να ελέγξει αυτή τη δυσλειτουργική δραστηριότητα ενώ έργο του τελευταίου είναι να το εφαρμόσει.