Ο Ανωγειανός που ξαγρυπνά για την τέχνη που τόσο αγάπησε! | ΦΩΤΟ

Τον Στεφανή Πλουσή, τον βρήκαμε στο μικρό του εργαστήρι, απέναντι από το σπίτι του, λίγα μέτρα παρακάτω από την εκκλησία του Αγίου Ιωάννου στο Αρμί. Ο Δεκέμβριος έδειχνε από νωρίς τα “δόντια” του, με έντονο κρύο στα Ανώγεια και δυνατές βροχές, αλλά ο  Πλουσοστεφανής ήταν απορροφημένος στην τέχνη του, την ξυλογλυπτική.

Εκεί σκυμμένος να σμιλεύει πάνω από το μικρό γραφείο, δίπλα σε μια μικρή ηλεκτρική σόμπα που “έσπαγε” λίγο την παγωμένη ατμόσφαιρα.

Από πάνω του ένα παλιό κασετόφωνο, με αυθεντικές κασέτες της αγαπημένης του Κρητικής μουσικής, με τον Ψαρονίκο να γεμίζει  την ατμόσφαιρα με τη φωνή του και τα γλυπτά του Στεφανή σαν ζωντανοί οργανισμοί να στέκονται ακίνητα και να τον ακούν, κοιτώντας παράλληλα τον παθιασμένο Ανωγειανό που πάσχιζε να δώσει κι άλλη ζωή στο ξύλο του Ψηλορείτη.

Τι κι αν είχαμε κλείσει από μέρες το ραντεβού, με το άνοιγμα της πόρτας σα να ξαφνιάστηκε με την παρουσία μας, τινάχτηκε και μας κοίταξε και του πήρε μερικά δευτερόλεπτα να βγάλει το σώμα και την ψυχή του από το ξύλο που τόσο επιδέξια επεξεργαζόταν, για να μας καλωσορίσει. Είναι μέρες που βρίσκεται εκεί από νωρίς το πρωί και φεύγει κοντά στα μεσάνυχτα για να ξεκουραστεί λίγο το σώμα, καθώς το μυαλό του ακόμα και στον ύπνο του δουλεύει για να εντοπίσει τυχόν ατέλειες σε ένα έργο ή να “σκαρώσει” ιδέες για το επόμενο. Αεικίνητος, ανήσυχος, δραστήριος, με σπινθηροβόλο βλέμμα μίλησε στην ΑΝΩΓΗ για τα σαράντα χρόνια που ασχολείται με την τέχνη της ξυλογλυπτικής, μιας δραστηριότητας που ξεκίνησε για να περνά τις ώρες της αναμονής του στην Αθήνα, εκεί  όπου έγινε ο απαραίτητος Ανωγειανός, για όλους τους Ανωγειανούς, με τις μεταφορές που έκανε για δεκαετίες!

Αυτό που ξεκίνησε για να περνάει η ώρα της αναμονής στην πρωτεύουσα κατέληξε να γίνει η ίδια του η ζωή, την οποία δεν τολμά καν να φανταστεί χωρίς το ξύλο που θα πάρει τη μορφή που θα του δώσει. Μας μίλησε για το ξεκίνημα του, τα γλυπτά του, τις πηγές που αντλεί την έμπνευση του, τα μέρη που ανακαλύπτει τα ξύλα που θα δουλέψει. Με αγωνία αναφέρεται στο τι θα απογίνουν όλα μετά το φυσικό τέλος του, αναζητώντας λύσεις μέσω ενός Μουσείου λαογραφικής τέχνης που ούτως ή άλλως είναι απαραίτητο για ένα μέρος όπως τα Ανώγεια, ενώ δεν σταματά να επιθυμεί και να αναζητεί τρόπους ώστε το έργο αυτό να το δει όσο περισσότερος κόσμος γίνεται.

Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Οι Μεταφορές στην Αθήνα:

Τις μεταφορές στα Ανώγεια τις ξεκίνησα το 1965, με την σκαφτική μηχανή πήγαινα. Θυμάμαι τον Μαχαιρoγιώργη  (σ.σ τον Γιώργη Ξυλούρη), όταν έφτιαξε  τον φούρνο και ήθελε να πάρει αυτά τα πανιά που φουρνίζουνε. Και μου λέει θα πας να τα πάρεις από το Ρέθυμνο; Με την σκαφτική μηχανή σου λέω πάντα εγώ.

-Θα πάω του λέω..

Θυμούμαι εκεί που είναι του Νιώτη το άγαλμα τότε, είχανε ρίξει άσφαλτο, με  τσαίλι και στην ανηφόρα η σκαφτική δεν έβγαινε! Έκανε διαφορικό. Έβγαιναν τότε κάποιοι άνθρωποι και με βοήθησαν και βγήκα απάνω.

Μια άλλη φορά φόρτωσα τυρί του Μπερκονίκο (σ.σ. τον Νίκο Μπέρκη) από την Ξερολίμνη και το πήγα στο Πενταμόδι. Στη Νίδα ανεβοκατέβαζα μαλλιά όπως και από τη περιοχή  Ρουσαλίμνη. Μετά λοιπόν από όλα αυτά ήρθε το 1971 και ένας αδερφός μου έβλεπε ότι είχα κλίση στις μεταφορές και με παρακίνησε να το επεκτείνω. Τότε βέβαια δεν δίνανε εύκολα άδεια, δεν μπορούσες να αγοράσεις. Ο αδερφός μου που με έβλεπε ότι είχα κλίση μου έλεγε δε πειράζει, με τη σκαφτική μηχανή να τις κάνεις τις μεταφορές. Ήταν μετά ο μπάρμπας μου ο Λαμπάκης ο Φασουλάς (σ.σ ο Χαράλαμπος Φασουλάς) και είχε το πρώτο του κοπέλι, τον Σοφοκλή, με καρκίνο στο Νοσοκομείο του Αγίου Σάββα στην Αθήνα και πήγαιναν βέβαια τακτικά τα αδέρφια μου εκεί για επίσκεψη. Ο αδερφός μου που είναι μαραγκός ρώτησε τότε πως γίνεται να βγάλω μια άδεια για τις μεταφορές. Έβγαλε λοιπόν τα απαραίτητα χαρτιά και τα έδωσε στο θείο μου τον Λαμπάκη που μου τα έφερε εδώ και τα κατέθεσα και μου εγκρίνανε την άδεια! Πήρα και τα δυο φορτηγά και στην Αθήνα άρχισα μεταφορές το 1976. Τσι 10 του Φλεβάρη έκαμα το πρώτο ταξίδι! Αυτή τη δουλειά τη σταμάτησα το 2010.

Όταν σταμάτησα τις μεταφορές δυστυχώς δεν βρέθηκε κιανείς άλλος να το συνεχίσει. Είπα να πουλήσω την άδεια να τη δώσω και φτηνά, αλλά δεν βρέθηκε! Να και εγώ τώρα θέλω να στείλω πράματα στην Αθήνα και ταλαιπωρούμε! Το είπα σε μερικούς να πάρουν την άδεια, να τους βοηθήσω και στην αρχή στις μεταφορές, με τα τηλέφωνα και τις οδούς,  μέχρι να μάθουν την Αθήνα αλλά δεν εδέχτηκαν και έδωσα την άδεια στο Ρέθυμνο. Δυστυχώς!

Πως ξεκίνησε να ασχολείται με το ξύλο και την τέχνη αυτή:

Εγώ έχω άγχος! Να φορτώσω το αμάξι να κάμω να δείξω και έλεγα θα με πιάσει έμφραγμα! Που θα πάω τα πράγματα, πως θα τα δώσω, ένα μόνιμο άγχος. Μερόνυχτα να λαλώ. Θυμούμαι με το γιο μου το Μπάμπη που είναι τώρα στο Ρέθυμνο, ήτανε Πάσχα και έκαμα 40 ώρες χωρίς να σταματήσω! Έπαιρνα τηλέφωνο δίνοντας τα πράγματα για να φορτώσω και από την Αθήνα. Εκεί λοιπόν υπήρχε ένα κενό. Να περιμένω ανθρώπους που είχανε δουλειά. Αυτές τις ώρες λοιπόν τις περνούσα στα αδέρφια μου που ήταν μαραγκοί. Εκεί ξεκίνησα να σκαλίζω για να περνά η ώρα μου μέχρι να ξαναφορτώσω! Θυμούμαι τα πρώτα πράματα που έφτιαξα ήταν ένα βαλιτσάκι και μετά μια λύρα! Πρέπει να το ντάκαρα όλο αυτό το 1978 περίπου! Και μου άρεσε πολύ, από την αρχή αυτή η ασχολία. Στην Αθήνα από τότε, την ώρα που θελά κάτσω για να περιμένω κάποιες ώρες μέχρι να πάω να φορτώσω, έκανα αυτή τη δουλειά! Έπρεπε να ήμουν εκεί στον αδερφό μου γιατί εκεί μόνο είχα τηλέφωνο να με πάρουνε δεν υπήρχανε κινητά τότε! Και όση ώρα επερίμενα λοιπόν εδούλευα το ξύλο με το χέρι στο μαραγκούδικο του αδερφού μου ή δούλευα στη κορδέλα. Για να περνά η ώρα μου μέχρι να χτυπήσει το τηλέφωνο!

Η συνέχεια της τέχνης της ξυλογλυπτικής στα Ανώγεια:

Ήτανε ο Ευριπίδης ο Σπιθούρης και του λέω κόψε μου ένα ξύλο από τα Βρουλίδια. Ε, ήθελα κάτι να κάνω να απασχοληθώ! Μου φέρε το πρώτο και εξεκίνησα. Και του λέω, φέρε μου άλλο ένα! Και μου φέρνει ένα ξύλο Γιώργη, πολύ ωραίο ξύλο, ένας αφουφούλακας διαπλεκόμενος και το έφτιαξα. Είχα φτιάξει έναν πολεμιστή, σαν να είχε τραυματιστεί και έτρεχε από κάτω ένα κόκκινο πράμα σαν αίμα. Αυτό το είχα κάμει δώρο του γιατρού στο Ωνάσειο που με είχε πάει ο Κατσουλιερόκωστας (σ.σ ο στιχουργός Κώστας Φασουλάς), τότε και του το δώκα!

Πιο πολύ δουλεύω με ξύλο, έχω και μερικά με πέτρα μα δε μ’ αρέσει τόσο να δουλεύω πάνω στην πέτρα. Τα καλύτερα ξύλα για μένα σαν εργαλείο δικό μου είναι η μαύρη μουρνιά και η καρυδιά μάλλον θα έλεγα. Και η χαρουπιά είναι ωραία σαν γλυπτό, ο ασφένταμος, όλα αυτά είναι ωραία ξύλα. Το θέμα είναι να μην είναι χοντρό ξύλο, γιατί σκά!

Που βρίσκει τα ξύλα;

Εγώ κάνω χρόνια τον εξερευνητή στον Ψηλορείτη απάνω! Με το Χαραλάμπη τον Κεφαλογιάννη του παπά Ανδρέα τον πατέρα, ο Θεός να τον συγχωρέσει, επηγαίναμε συνέχεια στον Ψηλορείτη και όχι μόνο εκεί αλλά και σε όλα τα χωριά επαέ στο Μυλοπόταμο, παντού επηγαίναμε. Βρίσκαμε πολλά πράγματα τα περισσότερα και τα καλύτερα τα βρήναμε στον Ψηλορείτη στο αόρη.

Με βοηθούνε και πολλοί άνθρωποι Ανωγειανοί, μου λένε που υπάρχουν ξύλα, μου φέρνουν οι ίδιοι. Κι ο Πασβανόκωστας με βοηθά (σ.σ ο Κώστας Σταυρακάκης) που μου λέει να του πηγαίνω τα ξύλα όποτε θέλω να μου τα κόβει. Και ο Γιώργης του Φιλιομανωλιό (σ.σ ο Γιώργης Σαλούστρος). Ας είναι καλά όλοι τους με βοηθούνε όποτε τους το ζητήξω χωρίς να μου έχουν πάρει ούτε ένα ευρώ!

Οι καλλιτεχνικές  επιρροές που πήρε από την  οικογένεια του:

Ο πατέρας μου, οι μπαρμπάδες μου, τα ξαδέρφια μου, σχεδόν όλο το σόι έπαιζαν όργανα. Είχανε αυτή τη κλίση γενικότερα. Είχα ένα θείο του παππού μου ένα αδερφό και ήτανε καλόγερος στο Άγιο Όρος, εκεί πέθανε κιόλας.. Και είχε κάμει ένα γλυπτό, έναν άνθρωπο πολύ παλιά. Αυτό το γλυπτό είναι σήμερα στην Αθήνα στο καφενείο του Γιώργη του Πλουσή. Το έχει εκεί ο Γιώργης, μάλιστα και ο ίδιος παίζει μουσική και φτιάχνει λύρες και μαντολίνα. Η θυγατέρα μου η Αγάπη να δεις τώρα κάνει Αγιογραφίες, πολύ όμορφες.

Νεαρός ήθελα να πάρω ένα λαγούτο και μου λέει ο Πλουσοβαγγέλης, να πάρεις ένα λαγούτο να σου μάθω να παίζουμε. Η χαρά μου ήτανε τότε.Πάω τότε στο Ρέθυμνο, μα εγώ εξέχασα να πάρω τα λεφτά, ντα είχα κιόλας λεφτά!! Ρωτώ για λαγούτο και μου λένε δυο με δυόμιση χιλιάδες τότε δραχμές έκανε. Εγώ επάγωσα! Περίπου το 1960 ήτονε. Μου ‘χει μείνει βίωμα σκληρό αυτό το πράγμα ακόμη και σήμερο. Ήθελα να παίζω για τον εαυτό μου. Μου αρέσει η Κρητική μουσική Φαντάσου το νιώθω ακόμη μέσα μου, που είπα του γιου μου του Μπάμπη ότι αν βρει ένα λαγούτο ίδιο όπως τότε που του το περιέγραψα να μου το φέρει στα Ανώγεια! Δε το βρήκε ακόμη όμως!

Από που εμπνέεται για να ξεκινήσει μια δημιουργία πάνω στο ξύλο;

Αμοναχός μου. Εγώ δουλεύω τώρα κι άμα δω κάτι το κάνω, ξαφνικά μου έρχεται. Να αυτό δες για παράδειγμα (σ.σ μας δείχνει έναν μικρό καναπέ που έφτιαξε με το ξύλο), άρχισα και δεν ήξερα που να τελειώσω. Σιγά σιγά το ένα φέρνει το άλλο, από δω από εκεί, όση ώρα δουλεύω το μυαλό σκέφτεται και κάνει μοναχό του την επόμενη κίνηση.

Παίρνω και γνώμη από ανθρώπους ακόμη και  ανθρώπων που δε γνωρίζουν την τέχνη. Να μου πει αυτό το πράγμα θέλει να το κάμεις έτσι, θα το κάμω! Χθες έρχεται εδώ ο Μιχάλης ο Πλουσής και βλέπει αυτό εδώ που είχα τελειώσει και μου λέει αυτό μοιάζει με λιοντάρι. Λες μπρε του λέω να μοιάζει, δε ξέρω εγώ το έκαμα χωρίς να το σκεφτώ, αφηρημένη τέχνη που λένε! Ξεκινώ κάτι και όπου πάει. Αλλά να μου αρέσει γιατί αδέ μου αρέσει δε το κάνω, δε το συνεχίζω.

Εγώ πιστεύω ότι ο Ανωγειανός έχει στο αίμα του τσι δημιουργίες αυτές. Πιστεύω όλοι μπορούν άμα κάτσουν και ασχοληθούν λίγο να κάμουν ότι κάνω και εγώ με το ξύλο. Και εσύ εδά που δε το πιστεύεις ότι σου λέω πιστεύω άμα κάτσεις μπορείς να το κάμεις. Εμένα δε με γέννησε η φύση για να κάμω αυτό το πράγμα. Ασχολήθηκα, μου άρεσε και το έκαμα. Σιγά σιγά γίνεται και το ταλέντο μοναχό ντου! Όπως ξέρω εγώ ξέρεις και εσύ για αυτό και ακούω πάντα τσι φίλους μου όταν μου λένε πως να κάμω κάτι ή πως να διορθώσω κάτι που έχω φτιάξει.

Κάνω ας πούμε αυτό το πράγμα εδώ, το αμάξι από ξύλο. Μετά δε μπορώ να κάμω δεύτερο. Μια κι όξω το κάνω δηλαδή! Δεν μπορώ να αντιγράψω κάτι και να το ξανακάμω το ίδιο. Έχω κάμει ας πούμε πολλά στιβάνια, τη γραμμή που έχει το καθένα δε μπορώ να την αντιγράψω και να την ξανακάμω την ίδια πάλι σε ένα άλλο. Δεν ξέρω να σου εξηγήσω το λόγο που γίνεται αυτό, αλλά γίνεται. Δεν μπορώ να κάμω δεύτερο ίδιο γλυπτό.

Πόση ώρα απασχολείται την ημέρα στο μικρό εργαστήρι του στα Ανώγεια;

Όλη μέρα είμαι εδώ πέρα, χειμώνα καλοκαίρι. Θα σηκωθώ το πρωί, θα πάω στο καφενείο, θα γυρίσω εδώ πέρα περίπου τσι 8 η ώρα το πρωί και θα ξεκινήσω να δουλεύω στο ξύλο. Όλη μέρα μετά δουλεύω μέχρι τη βαθιά νύχτα. Αφού πολλές φορές ο γιος μου ο παπά Κώστας στεναχωριέται άμα έχει κάτι επείγον να κάνουμε παράδειγμα στσι ελιές αλλά με θωρεί ότι σκέφτομαι το εργαστήρι και μου λέει κάτσε. Αλλά με έχει συναρπάσει αυτή η δουλειά, όχι ότι βγάνω λεφτά αλλά μου αρέσει τόσο-να πολύ που δε μπορώ να το αφήσω. Νύχτα είναι, στο καφενείο κάθομαι; Εγώ σκέφτομαι το εργαστήρι μου.

Δίπλα στο σπίτι μου έχω ένα ωραίο θέμα με ξύλο από το Βάρσαμος θα το δεις εδά που θα ρθεις και απάνω. Μου ‘χε πει ο Χαραλάμπης για έναν αφουφούλακα εκεί αλλά μου λέει είναι μέσα σε πέτρα. Επήγαμε και τον εβγάλαμε, εκρατούσα εγώ ένα λοστό και μια βαριά, έβαλα το λοστό μέσα στο χαράκι, έκανε και μια ζέστη τότεσας εκοντέψαμε να ποθάνουμε! Τελικά το βγάλαμε! Εγώ είχα πάει στο νερό στο Βάρσαμος πρώτη φορά. 150 κιλά ξύλο, αφουφούλακας και έπρεπε να τονε πάω στο αμάξι και τον έφταξα μέχρι το αμάξι. Το ευτύχημα είναι ότι εκρατούσα ένα μπουκάλι νερό ζεστό γιατί όντεν έφταξα επήγα να λιποθυμήσω και πέφτω κάτω. Εζορίστηκα.Εφώνιαζε ο Χαραλάμπης μα τελικά εσυνήφερα και εσηκώθηκα. Αυτό ήτανε τεράστιο το ξύλο, το χα βάλει στου Ξυνιάλα το σπίτι απέναντι (σ.σ του Μανόλη Κεφαλογιάννη) και δεν το παίρνε και είχα συνέχεια αυτή την έγνοια. Και το βάνω δίπλα από το σπίτι μου, αφού εχάλασα το κάγκελο του μπάρμπα μου του Μιχάλη για να μπει μέσα! Και μου λέει ο Χαραλάμπης, ίντα θα φτιάξεις με αυτό; Εγώ δεν εγάτεχα από που να του βάλω αρχή! Τελικά το έφτιαξα θα το δεις μετά. Ένα περιβάλλον του βοσκού. Δηλαδή. Στο αόρη. Αρχίζει από την πέρδικα που έχει κάνει τα αυγά, βλέπεις έναν όφι που έχει τυλίξει και έχει πιάσει του πουλιού τη φωλιά. Έχει τον βοσκό με τη βόσκισσα, την έχω κάμει έτσι αυτή να δείχνει ότι είναι λίγο αφεντικίνα! Πάνω από δυο μήνες μου πήρε να το φτιάξω. Έκαμα λοιπόν τον βοσκό, το περιβάλλον του και τα πουλιά και τα αυγά και όλα και μια νύχτα σκέφτομαι: “Δεν έκαμα το Μητάτο!”. Και σηκώνομαι Γιώργη τη νύχτα από το σπίτι και πάω εκεί και γράφω ένα σημείωμα πάνω στο ξύλο για να μην το ξεχάσω! Και πάω πάλι το πρωί και έχει ένα σπηλιαράκι μικρό μέσα στο ξύλο και έφτιαξα και το Μητάτο. Και ησύχασα!

Ποια είναι τα συναισθήματα του κάθε φορά που ολοκληρώνει μια δημιουργία:

Στο κάθε πράγμα που ξεκινώ λέω θα πετύχω, δε θα πετύχω στον εαυτό μου. Πολλές φορές δεν κοιμούμαι τη νύχτα και το σκέφτομαι αυτό. Μερικές φορές φτάνω στη μέση κάποιου έργου και το βλέπω σιγά σιγά να γίνεται όπως το θέλω και κάθομαι και το ξανοίγω και με τραβά! Πριν το τελειώσω. Όταν δε τελειώσει η χαρά μου είναι απερίγραπτη. Άμα μου αρέσει το έργο η χαρά μου δε συγκρίνεται, δε μπορώ να σου τήνε περιγράψω με τίποτα!

Οι μικρές ιστορίες που πλάθει ο ίδιος σε δημιουργίες του:

Εδώ έχω βλέπεις μια καμήλα και τον καμηλιέρη. Έχω κάνει επίτηδες τα παπούτσια του πολύ άσχημα για να δείχνει τη φτώχεια του, τη κακομοιριά του.Εδώ βλέπεις ένα άλλο ωραίο ξύλο. Από τη Ρουσαλίμνη. Είχα πάει να μεταφέρω τις αίγες του Γιαπεσογιάννη (σ.σ του Γιάννη Δακανάλη) στο Αρκάδι και είχα δει το ξύλο αυτό αποκάτω σε ένα ασφενταμάκι. Όταν επέστρεψα στη Ρουσαλίμνη επήγα ντελόγο να πάρω το ξύλο. Βλέπεις την ουρά ντου; Έχει πετάξει κλαδί και έχει κάτσει κάτω στο χωράφι και έχει κάμει ρίζες και έχει άλλο κλαδί και πάει απάνω. Αυτό το έβλεπες ότι είναι ένα έργο τσι φύσης! Ελάχιστες παρεμβάσεις του έκαμα εγώ, ένα 10% το άλλο 90% το είχε κάμει μοναχή της η φύση.

Εδώ έχω αυτό με τον Βενιζέλο. Αυτούς τους ανθρώπους τους βλέπεις χαρούμενους και σηκώνουν το Βενιζέλο.Στην προέλαση της Μικράς Ασίας. Γιάε τον Πλαστήρα από πέρα πάνω στο άλογο και δείχνει ο Βενιζέλος με το χέρι του μέχρι που θα πάει ο Πλαστήρας.Πολίτες δίπλα χαρούμενοι. Εδώ σηκώνουν το λάβαρο της επανάστασης, εδώ είναι ο αξιωματικός, ο παπάς, ο στρατιώτης, δίπλα ο ανάπηρος Κρητικός με ένα πόδι και ρίχνει το θηρίο τον γκεσταμπίτη ανάποδα.

Μετά εδώ βλέπεις το στρατιώτη με τη μάνα του και τη θεία του και χαιρετούν χαρούμενοι. Πριν γίνει η μεγάλη καταστροφή, αυτό δείχνει το 1920.

Δίπλα εδώ βλέπεις το γλυπτό με τον Μανουρά που σκοτώνει το θεριό στο βουνό. Πατεί ο Μανουράς και κρατεί κάτι αιχμηρό και από την άλλη το θηρίο έχει παραδοθεί.

Παραδίπλα βλέπεις ένα ταύρο. Μετά ένα αρνί, μετά ένα αγρίμι στην πέτρα απάνω και ένα λαβωμένο ελάφι.Και από πάνω είναι η αναπαράσταση του χωριού Καμαράκι όπως την έφτιαξα.

Αν πουλάει τα έργα του..

Εγώ Γιώργη για να πουλήσω έργο, πρέπει να είναι δε ξέρω και εγώ τι περίπτωση για να το κάνω. Ειδική που λένε! Κάποια πράγματα που έχω δεθεί πολύ με αυτά δεν πρόκειται να τα πουλήσω ποτέ όσο ζω εγώ, όσα λεφτά και να μου δώσεις. Κάποια άλλα σε ειδικές περιπτώσεις τα δίνω ναι. Όχι όλα όμως! Να πουλήσω και μετά; Σου είπα και πριν εγώ το ίδιο πράγμα δε μπορώ να το ξαναφτιάξω αντίγραφο οπότε κάποια που τα αγαπώ πολύ πως να τα πουλήσω; Τα χάνω για πάντα μετά.

Κάποιοι που έχουν μπει εδώ και Έλληνες και ξένοι έχουν αγοράσει κάποια πράγματα, αλλά με δυσκολία γίνεται όλο αυτό. Πιο πολύ έχω πουλήσει τις λύρες. Ήρθε πέρσι για παράδειγμα ένας νεαρός από τη Βόρεια Ελλάδα και ήθελε. Του εξήγησα ότι εγώ θέλω 10 μέρες να μαι από πάνω συνέχεια για να τη φτιάξω. Εξαρτάται κι από τον άνθρωπο αν δώσω κάτι ή όχι.

Παράδειγμα αυτό που είχα κάμει το πρώτο που σου χα πει που έδωσα στο γιατρό στο Ωνάσειο δε θα το έδινα ποτέ. Αλλά για το χατίρι του γιατρού και του Κώστα του Φασουλά το έδωσα και δεν το μετάνιωσα. Αλλά αν μου το ζητούσε για να το αγοράσει δεν θα του το έδινα! Εκεί το έδωσα γιατί του είπα ευχαριστώ για τη ζωή μου.

Που θέλει να καταλήξει το έργο του μετά τον θάνατο του; Τι λέει απευθυνόμενος στον Δήμο Ανωγείων;

Εγώ το έχω πει και στον Δήμο και μου είχε πει ο αξάδερφος μου ο Ατζαροβασίλης (σ.σ ο Αντιδήμαρχος Ανωγείων Βασίλης Σμπώκος) ότι ενδιαφέρονται, αλλά δεν έχει γίνει κάτι. Να έρθουν να τα καταγράψουνε. Μετά από 10 δε ξέρω πόσα χρόνια θα κάμω να τα δώσω στο Δήμο. Εγώ θέλω να τα κάμω δωρεά στο δήμο αλλά όχι να πάνε να τα βάλουνε σε μια αποθήκη απάνω σ’ άλλο. Να βρεθεί ένας χώρος σαν μουσείο, όπως είχε ζητήσει και ο πρώην δήμαρχος ο Γιώργης Σμπώκος για τα δικά του έργα. Αν μου βεβαιώσουν ότι θα υπάρχει αυτός ο χώρος εγώ θα τα δώσω όλα δωρεά στο Δήμο, μόνο ορισμένα πράγματα θα κρατήσω για τα παιδιά μου, κάποια με μεγάλη συναισθηματική αξία. Θα το ήθελα να υπάρχει αυτός ο χώρος όταν εγώ φύγω αλλά πρέπει να το θέλει και ο Δήμος μας αλλιώς δε γίνεται πράμα.

Εγώ λέω τώρα σε όλους του Δήμου που θα διαβάσουν τη συνέντευξη, ότι αν θέλουν τώρα, όχι πριν ποθάνω δέκα μέρες να έρθει να καταγράψει τι θα πάρει και τα δίνω όλα δωρεάν να εκτεθούν σε κάποιο χώρο στα Ανώγεια. Δε θέλω ούτε φιγούρες ούτε πράμα, αλλά όχι μια σκονισμένη αποθήκη. Άμα θέ-νε, άμα δε θέ-νε τι να κάνω; Μου είχανε πει για ένα χώρο αποκάτω στην είσοδο του Δημαρχείου αλλά δε ξέρω τι εποκάμανε.

Να σου πω επίσης ότι έχω στο νου μου να πάω στα Χανιά στο Ίδρυμα του Ελευθερίου Βενιζέλου, γιατί έχω κάνει μια παράσταση με το Βενιζέλο σε ένα κισσό και λέω αν από εδώ στο Δήμο δεν ανταποκριθούν να το πάω εκείνο το έργο εκεί να υπάρχει. Η παράσταση δείχνει την προέλαση του Βενιζέλου στη Μικρά Ασία, πιστεύω ότι ταιριάζει να είναι εκεί στα Χανιά, στο Ίδρυμα ή στο σπίτι του Βενιζέλου. Τα υπόλοιπα στο Δήμο Ανωγείων αν θέλει.

Για τις εκθέσεις που έχει κάνει κατά καιρούς και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει στη μεταφορά των γλυπτών:

Λίγα πράγματα έχω κάμει σε αυτό που με ρωτάς. Στο Αρμί πριν περίπου 10 χρόνια είχε εκθέσει κάποια πράγματα σε εκδηλώσεις του Δήμου, όπως και στο Μεϊντάνι είχα πάει τότε γλυπτά . Είχα κάνει και στου αείμνηστου Μπουγαδάκη στις Μαλάδες. Ο θεός να του συγχωρέσει με είχε βοηθήσει. Με πήγε εκεί πέρα δυο τρεις φορές και νοίκιαζε ένα χώρο και κάναμε τις εκθέσεις και μάλιστα δε μου ζήτησε ποτέ λεφτά για αυτόν τον χώρο.Ήταν μάλιστα εκεί ένας και μου είχε πει αφού είχε δει την έκθεση να πάω στην Αθήνα, στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας σε μια Διεθνή έκθεση. Τρεις φορές με πήρε τηλέφωνο και δεν πήγα. Λάθος μου βέβαια αυτό.Σκεφτόμουν την μετακίνηση των γλυπτών στην Αθήνα, είναι πολύ δύσκολη.

Είχα ανεβάσει και στα Υακίνθεια κάποια χρονιά μερικά γλυπτά. Αυτό που είδα ήταν ότι άρεσαν στον κόσμο.

Εγώ στην Αθήνα θα ήθελα να πάω, αλλά πως, θέλω βοήθεια. Δεν έχω και το φορτηγό τώρα το έχω πουλήσει.Θέλει φροντίδα, να τα φτιάξεις να τα δέσεις να τα προσέχεις. Μόνο μια φορά τα είχα εμπιστευθεί σε άνθρωπο να τα βάλει στο φορτηγό να τα πάει, τον Γιώργη του Κλεισθένη (σ.σ τον Γιώργη Σμπώκο). Δεν είναι εύκολο να πάω στην Αθήνα αλλά θα το ήθελα. Αν με βοηθούσαν οι Ανωγειανοί στην Αθήνα ή στη Θεσσαλονίκη θα το τολμούσα να το κάνω και να τα πάω τα έργα εκεί να τα δει κι άλλος κόσμος.

Τι θα έκανε αν του απαγόρευαν να ασχοληθεί ξανά με την ξυλογλυπτική;

Να μην ξαναπιάσω ξύλο;Ε, πήγαινε με ντελόγο και στην Αγιά Παρασκευή(σ.σ εννοεί στο νεκροταφείο του χωριού) να με βάλεις μέσα. Δεν μπορώ να σταματήσω! Αφού και ο γιος μου ο παπάς όταν μου λέει να πάμε κάπου και μετά με βλέπει ότι έκατσα πάλι στο εργαστήρι μου λέει εντάξει κάτσε. Γιατί βλέπει πόσο με συναρπάζει όλο αυτό. Μου έφερε και τη σόμπα αυτή και δε με νοιάζει να έχει ένα μέτρο χιόνι όξω! Έχω και το κασετόφωνο και γροικώ τη μουσική μου, δε με βγάνεις εύκολα από παε μέσα! Εμένα Γιώργη αυτή είναι η ζωή μου. Όσο πιάνουν τα χέρια μου εγώ δε το σταματώ.Η όποια κούραση φεύγει μόνη της όταν τελειώσω ένα έργο. Πάω στο κρεβάτι μου μετά και λέω έκαμα κάτι.

Τι θα ήθελε να πει σε ανθρώπους ακόμα και μεγάλης ηλικίας που διαπιστώνουν ότι έχουν μια κλίση αλλά δεν τολμούν να την ακολουθήσουν;

Το είπα και στο ξαναλέω. Ο κάθε άνθρωπος μπορεί, όχι μόνο Ανωγειανός, αλλά δε ξέρω γιατί ίσως φταίει ο τόπος και το βουνό και όλοι εδώ μπορούν να το κάνουν αυτό! Ο κάθε άνθρωπος όπου και να ζει στον κόσμο, όταν θα αρχίσει να πιάσει κάτι να το δουλέψει θα τα καταφέρει στο τέλος. Φτάνει μόνο να μη λες από τη πρώτη ώρα, εγώ δε ξέρω δε κάνω και τέτοια. Άμα έχεις θέληση τα κάνεις όλα! Κανείς δε γεννιέται και να ξέρει την τέχνη. Δουλεύεις, κάνεις εξάσκηση και γίνεσαι ότι θες να γενείς!

Η επίσκεψη του Σταύρου Θεοδωράκη στο εργαστήρι και το.. δώρο που του έστειλε από την Αθήνα:

Είχε έρθει πριν πολλά χρόνια, όταν ήταν δημοσιογράφος και όχι πολιτικός. Είχε έρθει η αδερφή του, αυτή ήταν φωτογράφος και τράβηξε πολλές φωτογραφίες. Είχε βγει τότε στον Υάκινθο ο Θεοδωράκης και είχε δει τα γλυπτά και για αυτό με επισκέφθηκε. Όχι για να μου πάρει συνέντευξη απλά για να με γνωρίσει.Όταν πήγε στην Αθήνα μου είχε στείλει τις φωτογραφίες που έβγαλε να τσι ‘χω. Και μου έστειλε και ένα κουτί καφέ, γιατί λέει με είδε νευρικό και ανήσυχο. Είχα λέει μια νευρικότητα και μου έστειλε καφέ να πίνω!!

Η εντυπωσιακή ξυλόγλυπτη μακέτα στην εκκλησία του Αγίου Ιωάννου στο Αρμί και τα δώρα στο Οικουμενικό Πατριαρχείο στην Κωνσταντινούπολη.

Περίπου πριν 4 χρόνια το έφτιαξα αυτό που αναπαριστά την εκκλησία μας όπως είναι και την αυλή και τον περίγυρο. Το έκαμα από δικού μου δε μου το ζήτησε κανείς. Η μικρογραφία του Αι Γιάννη, η εκκλησία, το καμπαναριό η αυλή.Όλο το έκαμα σκαλιστό.Παραπάνω από ένα μήνα μου πήρε να το φτιάξω. Όταν με ρώτησε ο Μητροπολίτης Ευγένιος πόσο καιρό μου πήρε και του είπα ένα μήνα δε το πίστευε. Μόνο μου είπε! Είχε ενθουσιαστεί, του άρεσε πολύ, όπως άρεσε και στον παπά Γιώργη τον Ανδρεαδάκη και το έβαλε μέσα στην εκκλησιά να το βλέπουν όλοι.Έχω κάνει και προσωπικό δώρο στη Μητρόπολη Ρεθύμνου ένα γλυπτό. Και παλιότερα όταν ζούσε ο Μητροπολίτης Άνθιμος είχα πάει κάτι. Όπως έκαμα και στη Κωνσταντινούπολη στο Πατριαρχείο, τα έστειλα όταν πήγε ο γιος μου ο Παπά Κώστας.Στο Πατριαρχείο είχα στείλει ένα γλυπτό που δείχνει ένα αγρίμι και το δεύτερο δώρο ήταν μια βέργα. Του Πατριάρχη Βαρθολομαίου του άρεσε πολύ η κατσούνα, είχα γράψει και μια μαντινάδα πάνω μα δε τη θυμούμαι εδά. Μάλιστα είχε πει ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος στον γιο μου:”Μα να μη στο στερήσω από σένα αυτό το δώρο πάτερ”. Ήταν πολύ ωραίο όλο αυτό, με συγκίνησε.

-Ο Στεφανής Πλουσής, γεννήθηκε το 1945. Πατέρας του ήταν ο Χαράλαμπος Πλουσής και μητέρα του η Αγάπη Φασουλά. Η οικογένεια απέκτησε συνολικά έξι παιδιά,  πέντε αγόρια και ένα κορίτσι. Τα περισσότερα από αυτά ζουν στην Αθήνα, εκτός τον Λευτέρη που ζει στο Ηράκλειο και την αδερφή του που παντρεύτηκε στην Βιάννο.

Ο Στεφανής Πλουσής παντρεύτηκε την Κλεάνθη Μανουρά του Σαρακινόκωστα, το 1977 και έχει τέσσερα παιδιά, δυο αγόρια και δυο κορίτσια.Όποιος επιθυμεί μπορεί να τον βρει στο μικρό του εργαστήρι στο Αρμί και να απολαύσει από κοντά την τέχνη του. Στην σπάνια περίπτωση που δεν θα βρίσκεται εκεί μπορείτε να τον καλέσετε στο τηλέφωνο του το 694-5712051 με τον ίδιο να αισθάνεται μεγάλη χαρά να σας ξεναγήσει στον μικρό αλλά τόσο πλούσιο από εκθέματα και συναισθήματα χώρο του.

Η ΑΝΩΓΗ τον ευχαριστεί θερμά για την συνέντευξη που μας παραχώρησε. Επίσης τον ευχαριστούμε για τα δυο δώρα που μας είχε ετοιμάσει και μας προσέφερε μέσα από την καρδιά του, ένα ξυλόγλυπτο με ένα όμορφο πουλί για εμένα και ένα γλυπτό με ένα στιβάνι που έδωσε στον φωτογράφο μας Μανόλη Σαμόλη. Του ευχόμαστε υγεία, δύναμη και πάντα με την ίδια θέληση να συνεχίσει το πλούσιο και πανέμορφο έργο του, που τιμά τα Ανώγεια και την Κρήτη γενικότερα.

Συνέντευξη στην ΑΝΩΓΗ και τον Γιώργη Μπαγκέρη

Φωτογραφίες: Μανόλης Σαμόλης

Πηγή: anogi.gr