Ο κανόνας του πρέπει | Η Δρ. Κτιστάκη Γεωργία μας συμβουλεύει

Γράφει η δρ Κτιστάκη Γεωργία, ψυχολόγος-διδάκτωρ πανεπιστημίου Cardiff, Wales-εκπαιδευθείσα στη γνωσιακή/συμπεριφοριστική ψυχοθεραπεία

Συχνά σκεφτόμαστε με τον κανόνα του πρέπει. Πρέπει να σπουδάσω, πρέπει να είμαι καλή, πρέπει να φαίνομαι έτσι, πρέπει να ευχαριστώ τους άλλους, πρέπει, πρέπει, πρέπει.

Το πρέπει θεωρείται διεργασιακό λάθος της δομής της σκέψης σύμφωνα με την Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία. Η σκέψη μας έχει δομή και περιεχόμενο. Η δομή της σκέψης μπορεί να ειναι του τύπου, πρέπει να…,όλα ή τίποτα…, πάντα μου συμβαίνει αυτό…, δεν θα γίνουν τα πράγματα ποτέ όπως θέλω…, νιώθω άσχημα οπότε είναι όλα άσχημα…, σιγά δεν έκανα και τίποτα οι άλλοι ειναι καλύτεροι…, εγώ φταίω για όλα…, είμαι λάθος…κλπ. Συχνά ο κανόνας του πρέπει εμφανίζεται μεταμφιεσμένος. Λέμε π.χ.  ‘θέλω να σπουδάσω, θέλω να παντρευτώ’ αλλά συχνά πίσω από αυτό υπάρχει ένα τεράστιο ΠΡΕΠΕΙ, για το οποίο το άτομο δεν είναι ενήμερο!

Ο κανόνας του πρέπει ειναι ένας κανόνας που προκύπτει από την πορεία της ζωής μας. Δηλαδή, μαθαίνουμε από μικροί να ακολουθούμε τα πρέπει, όταν ήδη αρχίζει να διαμορφώνεται η προσωπικότητά μας και τα ακολουθούμε σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας, διότι αποτελούν ασφάλεια για εμάς. Πολλές φορές το άτομο δυσκολεύεται πολύ να διαχειριστεί το γεγονός πως δεν ακολούθησε ένα ΠΡΕΠΕΙ του, σε σημείο που να έρθει σε έντονη σύγκρουση με τον εαυτό του. Π.χ. εάν η σκέψη δεν φέρθηκα καλά στη φίλη μου προκαλέσει πολύ έντονο άγχος σε κάποιον, πολύ πιθανόν να προκύπτει εκτός των άλλων και από τον κανόνα ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΦΕΡΟΜΑΙ ΠΑΝΤΑ ΟΜΟΡΦΑ ΣΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ, ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ ΕΙΜΑΙ ΚΑΚΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ.

Εκτός των άλλων, ο κανόνας του πρέπει μας δυσκολεύει πολύ και στις διαπροσωπικές μας σχέσεις. Σκεφτόμαστε πως οι άλλοι πρέπει να είναι και να φέρονται όπως εμείς θεωρούμε οτι πρέπει. Αυτό πολύ συχνά σημαίνει πως μας είναι δύσκολο να αποδεχτούμε πως πάντα οι άλλοι θα είναι διαφορετικοί από εμάς, και πως πολύ συχνά τους απορρίπτουμε ή τους επικρίνουμε για το οτι δεν ειναι όπως ΠΡΕΠΕΙ!

Στη θεραπεία προκύπτει πως πολλοί άνθρωποι έρχονται σε σύγκρουση με τα πρέπει τους, τους κανόνες με τους οποίους ζουν για πολλά χρόνια, και η σύγρουση αυτή εμφανίζεται είτε ως ψυχοσωματικό σύμπτωμα στο ίδιο το άτομο, είτε ως κρίση στις σχέσεις του με τους άλλους. Το εντυπωσιακό είναι πως πολλοί άνθρωποι, δεν έχουν σκεφτεί ποτέ, και δυσκολεύονται ιδιαίτερα να βρούν εναλλακτικές σκέψεις ως απάντηση στα πρέπει τους. Δεν έχουν σκεφτεί ποτέ πως ειναι ΕΝΤΑΞΕΙ να μην κάνουν κάτι που έκαναν χρόνια, δεν έχουν σκεφτεί ποτέ πως είναι ΕΝΤΑΞΕΙ να μην φέρονται πάντα με το ίδιο τρόπο. Πολλοί άνθρωποι ανακουφίζονται πολύ με την εύρεση μιας τέτοιας εναλλακτικής σκέψης, ενός, αν θέλετε, νέου κανόνα περισσότερο λειτουργικού, από αυτό που μέχρι τώρα εφάρμοζαν. Κάποιοι άλλοι, δυσκολεύονται πολύ να αντισταθούν σε αυτά τα πρέπει, και συγκρούονται ακόμα περισσότερο με τον εαυτό τους όταν πρόκειται να σκεφτούν την πιθανότητα αυτό να συμβεί. Επειδή η θεραπεία λειτουργεί πάντα προστατευτικά και στηρικτικά προς το συμφέρον του θεραπευόμενου, σε αυτή τη περίπτωση υπάρχουν πάντα λύσεις για εκείνον που υποφέρει, λύσεις που θα έρθουν από τον ίδιο και θα οδηγήσουν τελικά στην ανακούφιση του ατόμου.

Ένας χαρακτηριστικός τυπος μύθου που χρησιμοποιείται στη Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία είναι ο εξής: Κάποιος κύριος λειτουργεί ένα motel στην εθνικη οδό που διαθέτει μόνο ένα δωμάτιο. Όλο και κάποιος περαστικός χρειάζεται να διανυκτερεύσει στο δωμάτιο αυτό. Ο ιδιοκτήτης έχει διαρρυθμίσει το δωμάτιο αυτό σύμφωνα με τα δικά του ‘μέτρα και σταθμά’, τους δικούς του κανόνες. Τα βράδια λοιπόν που το δωμάτιο είναι κατειλημμένο, κρυφοκοιτάει να δει εάν ο ένοικος χωράει ακριβώς στο κρεβάτι που έχει φτιάξει ο ίδιος σε συγκεκριμένο μέγεθος. Εάν τα πόδια του ενοίκου περισσεύουν τότε μπαίνει στο δωμάτιο και του κόβει τα πόδια ώστε να χωράει ακριβώς!

Άραγε πόσοι από εμάς κάνουμε το ίδιο καθημερινά, είτε στον εαυτό μας, είτε στους ανθρώπους γύρω μας! ‘Αραγε μπορούμε να καταφέρουμε να συμβιώνουμε με ανθρώπους δεν ‘χωρούν ακριβώς στο κρεβάτι μας’;