Η Βίκη Αρβελάκη είναι ο άνθρωπος που θες να έχεις πρώτα από όλα φίλη | ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Απλότητα. Γνώση. Ταπεινότητα. Της αρέσει να ακούει κυρίως και μετά να μιλάει. Ο συνομιλητής νιώθει πως περνάει από συνέντευξη, ίσως και από συνεδρία με ψυχολόγο. Σπάνιο χάρισμα. Έχει και αυτά τα καθαρά μάτια και την αφοπλιστική ειλικρίνεια που σε κερδίζουν…

Κείμενο: Μαριάννα Τζιράκη
Φωτογραφίες: Μιχαέλα Τζιράκη

Από βοηθός μικροβιολόγου, στην τηλεόραση και μετά από 17 ολόκληρα χρόνια εκεί, επιλέγει πλέον πορεία ως σκηνοθέτις ντοκιμαντέρ. Το ντοκιμαντέρ “Λουλούδια που μαράθηκαν νωρίς” που έκανε μαζί με τον Ματθαίο Φραντζεσκάκη, έριξε φως σε μια μαύρη σελίδα της Γερμανοκατοχής στο χωριό Κακόπετρος Χανίων και συγκίνησε Έλληνες αλλά και ξένους. Κυρίως Γερμανούς μαθητές που δεν γνώριζαν καν τις βιαιότητες των προγόνων τους στο νησί της Κρήτης. Η Βίκη φρόντισε να μεταφέρει τις σκέψεις και συνεντεύξεις των μαθητών αυτών στις οθόνες μας, δημιουργώντας μια γέφυρα διαλόγου σε ανθρώπινο και καρδιακό επίπεδο.

Είναι αρκετά αυτά που έχει πει, μέσα από τις εικόνες της. Εμείς θέλαμε να ανακαλύψουμε την Γυναίκα που κρύβεται πίσω από την κάμερα. Την Βίκη Αρβελάκη.

Η συνέντευξη

Το πρώτο ραντεβού μας είχε δοθεί στον δημοτικό κήπο Χανίων. Λόγοι ανωτέρας βίας το ακύρωσαν και η δεύτερη απόπειρα έμελλε να είναι και η καταλυτική. “Θα σας πάω σε ένα πανέμορφο μέρος, το αγαπώ πολύ και είμαι δεμένη συναισθηματικά μαζί του. Λέγεται Τζίτζικας, στο χωριό Αρμένοι Αποκορώνου”.

Την Βίκη την λες κάλλιστα αερικό. Ήρθε μέσα από τα πλατάνια με ένα λευκό φόρεμα, είχε προλάβει να μαυρίσει κιόλας, τις λίγες φορές που προλαβαίνει να πάει για βουτιές. “Έβαλα λευκό, όπως μου είπες”. Σχεδόν άβαφη, με μια υπέροχη αύρα. Η Βίκη Αρβελάκη είναι ο άνθρωπος που θες να έχεις πρώτα για φίλη.

Ξεκίνησε να μου μιλάει για τα γράμματα στις σημειώσεις μου, για το πόσο ανυπομονούσε να μας γνωρίσει και να μάθει αν μας άρεσε η επιλογή του χώρου. “Έχω κάνει και έκθεση ζωγραφικής εδώ πριν χρόνια. Μέσα βρίσκεται ένας πίνακάς μου. Να τον δεις και να μου πεις τη γνώμη σου”. Ένας χείμαρρος πληροφοριών. Όσο της αρέσει να ακούει ιστορίες, άλλες τόσες έχει να διηγηθεί. Μεταξύ ψυχοθεραπείας και συνέντευξης. Εκεί κινηθήκαμε. Να με συμπαθάτε μα αυτή η ενέργεια της Βίκης με συνεπήρε. Τις πληροφορίες τις συνέλεξα μα ο άνθρωπος επικράτησε και με κέρδισε.

Πού γεννήθηκες Βίκη;
Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Γερμανία, παιδί μεταναστών. Στην Κρήτη, όπου είναι η καταγωγή μου ήρθα πρώτη φορά περίπου 4 χρόνων. Μαζί με την οικογένειά μου.  Στα 10 μου, που ήρθαμε να ζήσουμε μόνιμα στην Ελλάδα, μιλούσα καλύτερα τα Γερμανικά από τα Ελληνικά. Δυσκολεύτηκα πολύ όταν ήρθα. Δεν μου ήταν εύκολη η προσαρμογή, όπως και για τον αδερφό μου. Ήμασταν τα “Γερμανάκια”. Απλώς μετά συνηθίζεις την πραγματικότητα. Στην Γερμανία είχα συνηθίσει την πολυπολιτισμικότητα. Η Ελλάδα του ’90 και ίσως ακόμα και ούτε τώρα- δεν ήταν έτοιμη. Σχολείο τελείωσα εδώ.

Ένιωσες ποτέ “Κρητικιά” αν και γεννημένη στο εξωτερικό;
Και οι δύο γονείς μου κατάγονται από ένα χωριό στα Λευκά Όρη, στην περιοχή των Κεραμειών. Όταν με ρωτούσαν μικρή από που κατάγομαι αυτόματα απαντούσα από την Κρήτη, χωρίς να το σκεφτώ. Νιώθω κρητικιά επειδή αγαπώ το πνεύμα των κρητικών, τα κακά εξακολουθούν να με ενοχλούν βέβαια, μα νιώθω και πολίτης του κόσμου. Αυτό που μου άρεσε στο μεγάλωμά μου στο εξωτερικό και δη σε μια χώρα όπως η Γερμανία είναι η πειθαρχία που υπήρχε. Α! Και το ότι οι άνθρωποι ό,τι λένε το εννοούν. Λένε “θα συναντηθούμε στις 5 και είναι στις 5 εκεί”, εδώ λέμε “θα τα πούμε απογευματάκι” και εννοούμε κάπου ανάμεσα στις 4 και στις 8 το βράδυ. Αυτό το “στο περίπου” με δυσκολεύει.

Τι σπουδές ακολούθησες;
Σπούδασα στην Αθήνα βοηθός μικροβιολόγου αλλά δεν ήταν για μένα. Ακόμα και τώρα αν μου πουν “Βίκη διορίζεσαι σε νοσοκομείο” θα αγχωθώ και μόνο στη σκέψη. Χαίρομαι που είχα το θάρρος τότε να πω οχι σε κάτι που σπούδασα. Χαίρομαι γενικά όταν άνθρωποι αλλάζουν γνώμη και επαναπροσδιορίζουν τα θέλω τους.Όταν επέστρεψα στην Κρήτη, είχα σκοπό να πάρω το πτυχίο των Γερμανικών και να ακολουθήσω τον δρόμο του εκπαιδευτικού. Και πάλι άλλαξα γνώμη. Το τηλεοπτικό κανάλι “ΚΥΔΩΝ” έψαχνε νέο αίμα και έτσι πήγα εκεί. Από εκεί ακολούθησε μια πορεία δεκαεπτά ολόκληρων χρόνων στην τηλεόραση. Η ζωή πολλές φορές δίνει τις απαντήσεις, χωρίς καν να ρωτήσεις.

Είναι πολλά τα χρόνια. Γιατί αποφάσισες να φύγεις από αυτόν τον χώρο;
Ναι είναι πολλά, μπήκα στην τηλεόραση από τα 20 μου. Μπουμπούκι (γέλια). Ο λόγος που έφυγα από την τηλεόραση είναι ότι είχα δει και είχα ζήσει αυτά που ήθελα. Έχω την τάση να κάνω απολογισμό και να ρωτάω τον εαυτό μου τι θέλει και τι δεν θέλει. Βασικά αυτά που δεν θέλω τα ξέρω. Αυτό είναι το σημαντικό. Αυτά που θες θα έρθουν. Πάντως ένιωθα ότι έπρεπε να προχωρήσω αλλού. Ωραία είναι πάντα τα νέα ξεκινήματα, λευκός καμβάς.

Και έτσι ήρθε το ντοκιμαντέρ. Τι σου αρέσει σε αυτό που κάνεις;
Ντοκιμαντέρ γιατί είναι ο τρόπος που μου αρέσει να αφηγούμαι πράγματα, ιστορίες. Όταν ξεκίνησα στην τηλεόραση ήμουν στο μάρκετινγκ και μετά έγινα για πολλά χρόνια παρουσιάστρια. Θυμάμαι έλεγα στον σκηνοθέτη ότι ήθελα να κοιτάει η κάμερα τον καλεσμένο περισσότερο και όχι εμένα. Δεν ήθελα να φαίνομαι πολύ στην κάμερα. Ειδικά τα τελευταία χρόνια του ζητούσα να μην φαίνομαι καν. Θεωρούσα οτι ο καλεσμένος είναι το “θέμα”. Στη ΝΕΑ Τηλεόραση ξεκίνησα τα ντοκιμαντέρ το 2009. Έκανα 2 σειρές αυτοτελών ντοκιμαντέρ με 12 επεισόδια. Η Άγνωστη Κρήτη  και η Ενδέκατη Ώρα. Μετά, έκανα το 1^ο ντοκιμαντέρ εκτός τηλεόρασης για την τυφλότητα, τα “Σκοτεινά στην Κρήτη”, το 2016. Μετά ήρθαν τα “Λουλούδια που μαράθηκαν νωρίς” το 2018, ο “Σολωμός” το 2019 και φέτος η “Πρωτόγονη Φωνή”. Γενικά όσο ευχαριστημένη είμαι, τόσο είμαι και ενθουσιασμένη με νέες ιδέες.

Ποιοι σε επηρέασαν να πάρεις αυτήν την πορεία. Πιστεύεις στο κάρμα;

Δεν χρειάζονται πολλοί άνθρωποι για να πάρεις θάρρος. Όπως ένας δάσκαλος φτάνει πολλές φορές για την πορεία ενός παιδιού, έτσι και στην πορεία της ζωής μας λίγοι χρειάζονται για να μας εμπνεύσουν. Είχα την τύχη να γνωρίσω τον Σταύρο Ψυλλάκη, που ήταν για μένα μια γνωριμία-δώρο. Έμαθα πολλά από εκείνον και ακόμα μαθαίνω.  Θεωρώ πολύ τυχερό τον εαυτό μου που έχω γνωρίσει τέτοιους ανθρώπους στο διάβα μου, όπως ο Σταύρος και ο Μένιος Καραγιάννης, σκηνοθέτης και αυτός. Υπάρχουν εξαιρετικοί άνθρωποι γύρω μας. Οι δάσκαλοι είναι εκεί, φτάνει εμείς να είμαστε έτοιμοι. Μάλλον ήμουν, στην φάση εκείνη της ζωής μου.

Ποια ήταν τα συναισθήματά σου όταν το πρώτο σου ντοκιμαντέρ “ταξίδεψε” και πήρε διάκριση;
Δεν είχα αγωνία όταν ξεκίνησα. Φαντάσου για το πρώτο ντοκιμαντέρ δεν ήξερα καν πώς να ψάξω να δηλώσω υποψηφιότητα για τα φεστιβάλ. Θυμάμαι τα πάντα από εκείνη την περίοδο. Οταν μάθαμε ότι θα προβληθεί η ταινία μας στην Δράμα. τα παιδιά που είχαμε κάνει την ταινία μαζί είχαν έρθει με δικά τους έξοδα. Πήγαμε όλοι στο Φεστιβάλ. Σαν πενταήμερη, “Οι τρελοί Κρητικοί”! Οι σχέσεις των ανθρώπων είναι πάνω από όποια υποψηφιότητα για βραβείο νομίζω, και η χαρά της δημιουργίας από αυτές τις σχέσεις γεννιέται.

Πάντα θα κάνεις ντοκιμαντέρ;

Δεν ξέρω. Όταν κάτι το κάνω με κέφι το ακολουθώ. Αν δεν υπάρχει αυτός ο σπνινθήρας, τότε πρέπει να αλλάξω πορεία. Μου αρέσουν τα ανθρωποκεντρικά ντοκιμαντέρ. Δοκίμασα διάφορα ήδη ντοκιμαντέρ. Το κάθε ένα, αντικατοπτρίζει τον εκάστοτε εαυτό μου. Τίποτα από αυτά δεν θα το έκανα με τον ίδιο τρόπο σήμερα. Τότε όμως έτσι ένιωθα, ήμουν εκείνη η Βίκη. Είχα εκείνη τη ματιά στα πράγματα. Τα πάντα εξελίσσονται, το ίδιο και εμείς.

Σε επηρεάζουν οι ιστορίες που ακούς;
Όλα έχουν κάτι να σου πουν. Με ένα τρόπο τα πάντα μας μιλούν. Ακούω ιστορίες ανθρώπων και τα μάτια μου γίνονται τεράστια από την προσοχή που τους δίνω. Αν κάνεις τις κατάλληλες ερωτήσεις, αν ξέρεις να ακούς και να έχεις βλέμμα ζεστασιάς στον άνθρωπο που σου μιλά, αυτός θα σου χαρίσει θησαυρούς. Οι ιστορίες των ανθρώπων άλλωστε είναι η σημαντικότερη κληρονομιά της ανθρωπότητας, όπως λέω συχνά και για τις ιστορίες της Κατοχής.  Μπορεί να δουλεύω ένα πρότζεκτ και παράλληλα να ξεκινάει η επόμενη ιδέα. Με επηρεάζουν πολύ οι άνθρωποι που γνωρίζω. Δένομαι εύκολα με ανθρώπους και χαίρομαι για αυτό. Τι παραπάνω να ζητήσω όταν πηγαίνω σε γιαγιάδες εδώ στα χωριά για συνεντεύξεις, και φεύγοντας μου λένε «την ευχή μου να έχεις παιδί μου». Πώς να μην νιώθω ευλογημένη; Τις παίρνω τηλέφωνο, με παίρνουν εκείνες με ρωτάνε “Βίκη, παιδί μου πότε θα ξανάρθεις;” Και αύριο να τελείωνε ο κόσμος, νιώθεις ότι ήταν εντάξει αυτό που έζησες. 

Πόσο δύσκολο είναι  να κάνεις παραγωγές στην Ελλάδα;
Είναι δύσκολο να κάνεις παραγωγές, αλλά βρίσκει κανείς τρόπους, και ας τρώει και σε αυτόν τον χώρο η Ελλάδα τα παιδιά της. Δεν είμαι άνθρωπος που τα παρατάει εύκολα. Όταν κοιτάς τις δυσκολίες, λένε ότι μεγαλώνουν. Άρα εστιάζω στο καλό κάθε φορα. Ξέρεις, είναι πολύ εύκολο να είσαι δυστυχισμένος και να βλέπεις εμπόδια. Το θέμα όμως είναι πως θα είμαστε χαρούμενοι παρά τις δυσκολίες και τα εμπόδια.

Πώς φαντάζεσαι την Βίκη σε 2 χρόνια από τώρα;
Μου φαίνεται πολύ μακρινό. Είμαι βαριά άνθρωπος του 2 μήνες ή 3. Τώρα ετοιμάζουμε ένα νέο πρότζεκτ για τα 80 χρόνια από την Μάχη της Κρήτης. Ίσως επειδή για χρόνια ακολουθούσα μια ρουτίνα στην καθημερινότητα, πλέον κάνω συχνούς επαναπροσδιορισμούς.  Κοιτάζω συχνά την πυξίδα.

Η συνέντευξη ξεκίνησε απόγευμα και εμείς βραδιαστήκαμε κάτω από τα πλατάνια. Μας έφαγαν και τα κουνούπια αλλά χαλάλι. Εκείνο το απόγευμα δεν το αλλάζω με τίποτα. Τώρα που διαβάζετε αυτή τη συνέντευξη έχει κυκλοφορήσει το νέο trailer για το ντοκιμαντέρ “Πρωτόγονη Φωνή”, αφιερωμένο στο Μουσικό Διδασκαλείο Μέρωνα το οποίο βραβεύτηκε κιόλας. Τέτοιες ιστορίες θα σου πει. Για την Κρήτη. Εδώ φαντάζεται την ζωή της, την βάση της. Εδώ βρίσκει το υλικό για τις επόμενες ιστορίες στη μικρή ή τη μεγάλη οθόνη.

Ντοκιμαντέρ / Φιλμογραφία της Βίκης Αρβελάκη:

Ενδέκατη Ώρα (2011-2012 σειρά 12 αυτοτελών ντοκιμαντέρ | Νέα Τηλεόραση Κρήτης)

Άγνωστη Κρήτη (2012-2013 σειρά 12 αυτοτελών ντοκιμαντέρ | Νέα Τηλεόραση Κρήτης)

Στα Σκοτεινά στην Κρήτη (2016/υποψηφιότητα για καλύτερο ντοκιμαντέρ της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου)

Λουλούδια που μαράθηκαν νωρίς (2017 σκηνοθεσία μαζί με Μ.Φραντζεσκάκη)

Σολωμός (2019)

Πρωτόγονη Φωνή. Ένα χωριό της Κρήτης ψιθυρίζει (2020/Βραβείο Φεστιβάλ Ιεράπετρας)