Μαρουλάς: Ο παραδοσιακός οικισμός με τα επιβλητικά πυργόσπιτα | ΦΩΤΟ

Όμορφες χειμωνιάτικες μέρες και οι «Ιστορίες του Δρόμου», συνεχίζουν το ταξίδι τους στην Κρήτη, στη γη του Ρεθύμνου.

Ο Στέλιος Ζερβός αφήνει γι’ άλλες εποχές τα ακρογιάλια και τις αμμουδερές παραλίες και χαράζει πορεία για τα κοντινά χωριά της τρίτης μεγαλύτερης πόλης της Κρήτης. Το αγαπημένο του Ρέθυμνο.

Μπαίνοντας στους επαρχιακούς δρόμους της ενδοχώρας, η βόλτα στην κοιλάδα του Αμαρίου προσφέρεται για εξερευνήσεις σε χωριά φωλιασμένα ανάμεσα σε αιωνόβιους ελαιώνες, χαρουπιές και κυπαρίσσια. Σε χωριά που η ιστορία τους ευτυχώς διασώθηκε και φαίνεται ανάγλυφη, στις προσόψεις των κτιρίων τους.

Η βοσκοπούλα Μαρούλη και το χωριό

Μια σύντομη διαδρομή ανάμεσα στους απέραντους ελαιώνες, τον οδηγεί στον ιστορικό οικισμό του Μαρουλά.

Συνήθως αυτό το χωριό, το προσπερνάμε πηγαίνοντας προς Αρκάδι. Αυτήν τη φορά, όμως, ο Στέλιος Ζερβός είπε να ακολουθήσει τη μικρή παράκαμψη για να περπατήσει και να ανακαλύψει τον πανέμορφο Μαρουλά.

Σύμφωνα με την παράδοση, το χωριό πήρε το όνομά του από τη βοσκοπούλα Μαρούλη, που βόσκοντας τα πρόβατά της στην περιοχή βρήκε μια πηγή με χωνευτικό δροσερό νερό. Η πηγή αυτή υπάρχει στο χωριό από την εποχή της Βενετοκρατίας.

Ο οικισμός αναπτύχθηκε και διαμορφώθηκε κυρίως την περίοδο της Ενετοκρατίας αν και γίνονται υποθέσεις ότι η περιοχή κατοικούνταν από πολύ νωρίτερα, από τη Μινωική εποχή. Σήμερα σώζονται πολλά μεσαιωνικά κτίρια κάποια από αυτά διατηρούν τα ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά εκείνης της εποχής, όπως πολεμίστρες, οικόσημα, εντυπωσιακές πόρτες, καμάρες.

Κτισμένος πάνω σε οχυρό λόφο ανάμεσα σε 2 χειμάρρους και με πανοραμική θέα σ όλο το κάμπο και προς τη θάλασσα, ο Μαρουλάς ήταν ο ιδανικός τόπος για να ζήσει κάποιος την εποχή του Μεσαίωνα με ασφάλεια.

442 χρόνια Ενετοκρατίας – Ο Μαρουλάς ακμάζει

Το 1204 που έρχονται οι Βενετοί εδώ. Όλα ξεκινούν από την αρχή. Για 442 χρόνια μετατρέπουν το Ρέθυμνο σε μία από τις σημαντικότερες πόλεις της Κρήτης, φτιάχνουν κάστρο, λιμάνι και οχυρώνουν τα χωριά του κάμπου. Τότε κτίζονται και οι πύργοι του Μαρουλά.

Εδώ σ’ αυτό το μικρό χωριό στην «καρδιά «του Αδελειανού κάμπου έχει «κράτος και εξουσία»… η πέτρα, η ιστορία και ο χρόνος.

Είναι αναμφίβολα από τα χωριά, που διαθέτουν μια μοναδική ταυτότητα. Γραπτές αναφορές γι’ αυτόν τον οικισμό, υπάρχουν από το 1577 και σήμερα είναι γεμάτο με σπίτια από τα χρόνια της Ενετοκρατίας και της Τουρκοκρατίας, που δημιουργούν μια υπέροχη ατμόσφαιρα.

Οι πύργοι και τα πυργόσπιτα που κάνουν τον Μαρουλά ξεχωριστό

Ανάμεσά τους υπάρχουν παλιά ελαιοτριβεία – φάμπρικες και βενετσιάνικες εκκλησίες. Αυτό που κάνει τον Μαρουλά ξεχωριστό, είναι το αρχιτεκτονικό σύνολο των μεσαιωνικών πύργων. Ο μεγαλύτερος έχει ύψος 44 μέτρων και είναι αληθινό στολίδι: με κλασική κεκλιμένη βάση, πέτρινο κορδόνι (στοιχείο της Ενετοκρατίας), τυφεκιοθυρίδες, ζεματίστρα, κλουβί για σκοπιά, στρογγυλά παράθυρα.

Τα πυργόσπιτά του Μαρουλά, στην ουσία, είναι τετράγωνοι μικροί πέτρινοι πύργοι με στενά ορθογώνια παράθυρα και πολεμίστρες που ίσα-ίσα να χωράει η κάννη του τουφεκιού.

Λέγονται πυργόσπιτα, γιατί οι οικογένειες έμεναν εκεί μέσα. Πέτρινοι, ψηλοί, λιτοί και αγέρωχοι, στέκουν αυτοί οι Πύργοι, αιώνες τώρα. Φρουροί της λαϊκής αρχιτεκτονικής και μιας σπάνιας για την Κρήτη παράδοσης. Αποτελούν ιδιότυπη και μοναδική στην Ελλάδα κατηγορία, λαϊκών αρχιτεκτονικών κτισμάτων.

Στη Μάνη και την Τοσκάνη αναδεικνύουν τους πύργους

Η ακριβής καταγωγή της μορφής τους δεν είναι βεβαιωμένη, αλλά η ομοιότητά τους με αντίστοιχες μορφές οχυρών που υπάρχουν στη Μάνη της Πελοποννήσου, αλλά και λίγο πιο μακριά στην γειτονική Τοσκάνη της Ιταλίας και συγκεκριμένα, στο Σαν Τζιμινιάνο, δικαιολογούν την πιθανότητα μιας τέτοιας επιρροής. Οι Ιταλοί έχουν σεβαστεί και έχουν αναδείξει τους πέτρινους πύργους της Τοσκάνης. Εμείς απλά τους αγνοούμε.

Το πανέμορφο βενετσιάνικο χωριό του Μαρουλά απέχει μόλις 10 χλμ. από το Ρέθυμνο. Έχει ανακηρυχθεί από την Πολιτεία εξ ολοκλήρου διατηρητέος οικισμός, καθώς διατηρεί αναλλοίωτα αρχιτεκτονικά στοιχεία και άλλα δείγματα ζωής περασμένων αιώνων, ενώ το υστερομινωικό νεκροταφείο που ανασκάπτεται λίγο έξω από τον οικισμό, αποτελεί απόδειξη της κατοίκησης του χώρου ήδη από την μινωική εποχή.

Μια βόλτα στο Μαρουλά θα μεταφέρει το μυαλό και την καρδιά του επισκέπτη σε άλλες μακρινές εποχές. Εδώ θα νοιώσει κανείς να περπατά ανάμεσα στην ιστορία του τόπου. Φεύγοντας θα έχει εντυπωσιαστεί από τους βενετσιάνικους πύργους, τα τούρκικα κονάκια, τις πολυάριθμες εκκλησίες και ξωκλήσια.

Ο μεγάλος Πύργος του Μαρουλά

Ο μεγάλος πύργος, ο Πύργος του Μαρουλά, όπως τον αποκαλούν οι ντόπιοι, είναι χωρίς αμφιβολία το σήμα κατατεθέν του χωριού, είναι επιβλητικός και ορατός από μεγάλη απόσταση. Κατασκευάστηκε από τους Ενετούς μάλλον τον 16ο αιώνα ή λίγο νωρίτερα.

Είναι τριώροφος και έχει οπτική επαφή με τη Φορτέτσα Ρεθύμνου. Πιθανόν να ήταν η κατοικία του τοπικού άρχοντα, αλλά είχε σίγουρα και αμυντικό χαρακτήρα.

Τη δεκαετία του 1990 ο Δήμος Ρεθύμνου αγόρασε τον πύργο και τον αναστήλωσε.

Το 1630 εγκαταστάθηκαν στον Μαρουλά Τούρκοι που χρησιμοποίησαν τους δύο ενετικούς πύργους σαν φρουραρχεία και ορμητήρια. Η χρήση των πύργων συνεχίστηκε και μετά την Τουρκοκρατία.

Μετά το 1922 φιλοξένησαν Μικρασιάτες πρόσφυγες. Εγκαταλείφθηκαν μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Όταν βρεθείτε στο χωριό θα ταξιδέψετε πίσω στο χρόνο σε εποχές πολύ διαφορετικές από τις δικές μας, θα περπατήσετε τα στενά δρομάκια και θα περάσετε κάτω από τις καμάρες, τις αψιδωτές πόρτες, τις πορτάρες όπως λέγονται, που σύμφωνα με τον θρύλο του χωριού ήταν 12 και αντιστοιχούσαν στα 12 «αρχοντόσπιτα» του οικισμού.

Κατά τη βόλτα σου στο χωριό μπορείτε να θαυμάσετε πλήθος, εικόνων, να μυρίσετε το άρωμα των βοτάνων και των λουλουδιών.

Η Κρήτη είναι ένας τόπος με μεγάλη ιστορία και στιβαρή πολιτιστική κληρονομιά. Μνημεία, μύθοι, οικισμοί και άνθρωποι συνθέτουν ένα μοναδικό μωσαϊκό. Μια βόλτα στους δρόμους της αρκεί για να ανακαλύψετε, χωριά και ιστορίες που αξίζει να γνωρίσετε.