«Κουτσαμπαδιανός»: Ο Ρεθυμνιώτικος χορός κρύβει μια ιστορία που αξίζει να μάθεις!

Ο Κουτσαμπαδιανός είναι ένας χορός που αρκετοί έχουν δει από κοντά σε γλέντια ή πολιτιστικές εκδηλώσεις, αλλά λίγοι γνωρίζουν την πραγματικά συγκινητική και υπερήφανη καταγωγή του. Μπορεί στις ημέρες μας να «χάνεται» και να έρχεται σε εντελώς δεύτερη μοίρα πίσω από τους πιο γνωστούς χορούς της Κρήτης, αλλά η ιδιαίτερη ιστορία πίσω από την «γέννηση» του προκαλεί πάντα αίσθηση σε όσους την μαθαίνουν.

Γράφει ο Αντώνης Τσαλίκης για το Daynight.gr

Όπως οι περισσότεροι χοροί του νησιού, έτσι και ο συγκεκριμένος έχει άμεση σχέση τόσο με την ιστορία του τόπου, όσο φυσικά και με τον μοναδικό χαρακτήρα των Κρητικών παρά το πέρασμα των αιώνων. Είναι και αυτός μια ασυγκράτητη έκφραση του εσωτερικού κόσμου των κάποτε υπόδουλων κατοίκων που δεν έχαναν ευκαιρία όταν μπορούσαν να δείξουν την παλικαριά τους.

Οι χοροί ήταν η σωματική και ψυχολογική τους «ανάταση» μέσα από τις δυσκολίες των καιρών εκείνων. Σε μια τέτοια στιγμή «γεννήθηκε» και ο χορός που έπειτα πήρε το όνομα Κουτσαμπαδιανός ή Κατσιμπαδιανός…

Πώς γεννήθηκε ο Κουτσαμπαδιανός χορός;

Με βάση την λαογραφική παράδοση της Κρήτης, μερικές δεκαετίες έπειτα από την μεγάλη επανάσταση του Δασκαλογιάννη, ένας «καπετάνιος» από την Αμπαδιά Ρεθύμνου θέλησε να χορέψει πεντοζάλι. Το γεγονός πως ήταν κουτσός στο αριστερό του πόδι έπειτα από σοβαρό τραυματισμό σε μάχη με τους Τούρκους στη Λοχριά Αμπαδιάς, δεν ήταν αρκετό να τον σταματήσει.

Χωρίς να το σκεφτεί πολύ, όταν ένιωσε την ανάγκη να γίνει ένα με τους υπόλοιπους άνδρες που χόρευαν Πεντοζάλι, σηκώθηκε από το τραπέζι. Μέσα σε μερικά συγκινητικά λεπτά όπως έχουν καταγραφεί στην λαϊκή ιστορία της περιοχής, ο κουτσός «καπετάνιος» βρέθηκε να χορεύει ένα διαφορετικό αλλά παλικαρίσιο Πεντοζάλι. Με το δεξί πόδι να είναι πάντα στιβαρό στο έδαφος, έσερνε το αριστερό στο έδαφος και τα μάτια γεμάτα κοίταζε γεμάτος πάθος όλους όσους τον παρακολουθούσαν!

Οι μουσικοί που έπαιζαν λύρα αμέσως τροποποίησαν τον ρυθμό τους σύμφωνα με εκείνο του κουτσού «καπετάνιου» ενώ οι υπόλοιποι χορευτές συγκινημένοι επίσης ακολούθησαν τα αντίστοιχα βήματα που έπρεπε για τον διαφορετικό αυτό χορό. Όλοι μονομιάς και χωρίς πολλές σκέψεις θέλησαν να τιμήσουν όσα είχε προσφέρει για την Κρήτη στις τόσες συγκρούσεις με τους Τούρκους.

Ήταν η στιγμή που «γεννήθηκε» ο ιδιαίτερος αυτός Κουτσαμπαδιανός χορός. Μια στιγμή αυθεντικής παλικαριάς και κουράγιου κόντρα σε κάθε μα κάθε εμπόδιο…

Ο μοναδικός εκείνος χορός που ξεκίνησε ως Πεντοζάλι,  έμεινε στην παράδοση της επαρχίας Αμαρίου ως κουτσαμπαδιανός ή κα(ρ)τσιμπα(ρ)διανός ή κατσαμπαδιανός ή κουτσιστός για να θυμούνται όλοι για χρόνια τον παλικαρίσιο χορό του κουτσού από την Αμπαδιά.

Έτσι χορεύεται ο Κουτσαμπαδιανός

Ο Κουτσαμπαδιανός χορός όπως αναφέρθηκε και στην ιστορική του καταγωγή, έχει άμεση σχέση με το Πεντοζάλι. Ήταν η προσπάθεια του κουτσού «καπετάνιου» να χορέψει Πεντοζάλι με τους υπόλοιπους χορευτές που ουσιαστικά δημιούργησε έναν ξεχωριστό χορό που κατάφερε να φτάσει έως τις ημέρες μας έπειτα από δύο ολόκληρους αιώνες.

Ο απόλυτα ιδιαίτερος αυτός χορός ξεκινάει και τελειώνει ακριβώς όπως και το Πεντοζάλι. Έχει έντεκα βήματα αλλά στο ενδιάμεσο συμπεριλαμβάνονται τα «κουτσά» βήματα του τότε «καπετάνιου» που δεν μπορούσε να χορέψει κανονικά όπως οι υπόλοιποι άνδρες. Σε αυτά τα βήματα ένας από τους χορευτές προσπαθεί να χορέψει το Πεντοζάλι καθώς στηρίζεται κυρίως στο δεξί του πόδι και σέρνει το αριστερό.

Χορεύεται μόνο από άνδρες χορευτές στη φορά του κύκλου και με λαβή από τις παλάμες στο ύψος των ώμων με τους αγκώνες λυγισμένους. Αν και μοιάζει πολύ με το Πεντοζάλι, δεν γίνονται «ταλίμια» και φιγούρες από τον πρωτοχορευτή ενώ παίζεται στις δύο πρώτες στροφές του πεντοζαλιού. Συνοδεύεται πάντα μουσικά από τη λύρα και  συνήθως από το άκουσμα μαντινάδων.