Συγκλονίζει το «αντίο» των παιδιών του Κουναλόσαββα

Σήμερα Σάββατο 1 Ιουνίου τελέστηκε στον  Ιερό Ναό του Αγίου Ιωάννη στο Αρμί, το σαρανταήμερο μνημόσυνο για τον Σάββα Κουνάλη (Κουναλόσαββα) που έφυγε από τη ζωή στις 22 Απριλίου 2019.

Οικογένεια, φίλοι και συγχωριανοί άναψαν ένα κερί στη μνήμη ενός Ανωγειανού, ενός αυθεντικού άντρα που ενέπνευσε σεβασμό και περηφάνια σε όλη του τη ζωή. 

Τα παιδιά του Κουναλόσαββα βρήκαν τον τρόπο να πουν το προσωπικό τους «αντίο» στον πατέρα τους μέσα από μια επιστολή που διηγείται με μοναδικό τρόπο τον βίο και την πολιτεία του.

Η συγκινητική επιστολή των παιδιών του:

«Είναι καλοκαίρι και η νύχτα έχει απλώσει τα φτερά της στο αγαπημένο σπίτι. Οι πόρτες ανοιχτές να μπαίνει η λιγοστή δροσιά και έξι παιδιά το ένα ξαπλωμένο σχεδόν δίπλα στο άλλο, ακούγοντας μόνο τις ανάσες μας. Την απόλυτη ησυχία διαταράσσει η φωνή της κουρασμένης μάνας : – Σβήσε μπρε το φως! Όλη τη νύχτα πρέπει να διαβάζεις;

Αυτός ατάραχος, γυρνά, της ρίχνει μια ματιά, χαμογελά όπως πάντα και ξαναχώνεται στη θαλπωρή του βιβλίου…..Μια τυπική νύχτα των παιδικών μου χρόνων.

Τώρα που αναστορούμαι λέξεις και στιγμές, νιώθω ότι από εκεί πρέπει να αρχίσω. Μα τι να πρωτοπώ, που να σταθώ, να μη ξεχάσω, να μην αδικήσω. Να μπορέσω να περιγράψω τη καλοσύνη, τη γαλήνη και την ηρεμία που χαρακτήρισε το διάβα της ζωής σου.

Ο Κουναλόσαββας γεννήθηκε το 1933. Ακριβογιός του Χαραλάμπη Κουνάλη και της Ειρήνης το γένος Δραμουντάνη. Το τρίτο από τα πέντε παιδιά της οικογένειας. Η Όλγα, η Λευτερία, ο Σάββας, η Λουκία, η Φωφώ. Μοναχογιός και για τις αδερφές του : – Ο Σάββας μας!

Τρίχα να μην αγγίξει τα μαλλιά του, δίχτυ προστασίας να μη πάθει τίποτα. Ακόμα και σήμερα κλαίνε όταν θυμούνται τη στιγμή που σκάβανε μικρά παιδιά το χωράφι και από απροσεξία το σκεπάρνι της αδερφής του τον τραυματίζει στο κεφάλι.

Τα πρώτα χρόνια της ζωής του δύσκολα. Κατοχή, το κάψιμο του χωριού. Παλικαράκι δίπλα στη μάνα του βλέπει τους καπνούς του χωριού που καίγεται, από την Αξό. Μετά το πόλεμο τελειώνει άριστος μαθητής το Ανωγειανό Δημοτικό Σχολείο στο Ηράκλειο και στην αποφοίτησή του η δασκάλα του αναθέτει να απαγγείλει το ποίημα «Ο Καλός Γιός». Και αυτό το ποίημα τον συντρόφευσε στη υπόλοιπη ζωή του. Καλός γιος, αδερφός, σύντροφος, πατέρας.

Γυρνά στο χωριό να βοηθήσει και αυτός την οικογένειά του. Νεαρός τη δεκαετία του 50 και του 60  ζει την δημιουργία και το ξαναχτίσιμο του χωριού από την αρχή. Κάνει παρέες και φιλίες που σημαδεύουν τη ζωή του. Ο Δημάρατος, ο Αντρέας, ο Φούρος, ο Βιόλος και δίπλα στο πάντα ευγενή πατέρα του και στο θείο του το Σαββοβασίλη αντρώνεται και πλάθει τις αξίες της ζωής του. Αξίες που δεν τον εγκαταλείπουν ποτέ και μια εποχή που χάθηκε παντοτινά.

Οι κόρες της Κουνάλενας παντρεύονται  και όταν έρθει το πλήρωμα του χρόνου παντρεύεται κι ο ίδιος την Αντιγόνη Κουτεντάκη του Λεωνίδα και της Σοφίας το γένος Κεφαλογιάννη. Η γυναίκα του θα σταθεί βράχος και ήρεμη δύναμη για την οικογένεια που θα χτίσει. Κάνει έξι παιδιά και αγωνίζεται καθημερινά να τα αναθρέψει και να τα σπουδάσει αργότερα. Ζουν ευτυχισμένα παιδικά χρόνια σε μια γειτονιά «με πολλούς πατέρες και μανάδες και 27 αδέρφια» στην αυλή έξω από το Δημαρχείο : –Τα πολλά παιδιά  είναι ευτυχία μας έλεγε όποτε μας λύγιζαν μα δεν μας γονάτιζαν  τα καθημερινά προβλήματα της νιότης μας.

Ξεκινά τη ζωή του από το μηδέν πολλές φορές. Κορακόπετρα, Γούρνες, Νίδα και το αγαπημένο Καβροχώρι. Δεν αγκομαχεί, δεν δυσανασχετεί.  Αγωνίζεται, πάντα αισιόδοξος και χαμογελαστός. Με σπουδαίους «ορτάκηδες και συνοδοιπόρους». Επαναστάτης για το χώρο και το χρόνο της εποχής του. Χωρίς στεγανά, χωρίς προκαταλήψεις. Παιδί με τα παιδιά, μεγάλος με τους μεγάλους. Θα εμπνεύσει σεβασμό, περηφάνια, συντροφικότητα. Αγαπημένος για τους συγγενείς και για τους φίλους. Με υψηλή την αίσθηση της ευθύνης και του χρέους δε μένει στα μικρά και ασήμαντα, κάνει υπερβάσεις στις συναναστροφές του, τιμά και σέβεται όλους τους συγχωριανούς.

Στις χαρές, όμορφος με τα καστανοπράσινα μάτια, φορώντας τα φρεσκοβαμμένα στιβάνια και το μαύρο μαντήλι που δεν αποχωρίστηκε ποτέ, θα κόβει το κρέας λίγο-λίγο  και θα κερνά. Και στις λύπες εκεί, θα χαϊδεύει το μουστάκι, θα κάνει το σταυρό του, – Δόξα σοι ο Θεός,  θέ μου , θα λύνει το μαντήλι, θα το σφίγγει στα δόντια του, θα κλείνει λογαριασμούς με το παρελθόν και θα ξεκινά ξανά την ανηφόρα της ζωής.

Και εμείς εκεί, κάθε Σεπτέμβρη να σε αποχαιρετούμε μπαμπά με ένα λυγμό που ανέβαινε μέχρι το λαιμό για να μη φανεί το δάκρυ. Να έρχεσαι τα κρύα χειμωνιάτικα βράδυα με δύσκολους καιρούς για να φύγεις ξανά πολύ πριν ξημερώσει. Ο χαιρετισμός σου, καθημερινός με ένα μπουκάλι γάλα με το γαλατά του συνεταιρισμού. – Οι βοσκοί είναι καλά , αυτό έφτανε και ύστερα πάλι η ανυπομονησία του Απρίλη, το ξανάσμιγμα στον Κιλιστό για το καλοκαίρι που ερχόταν. Να κατεβαίνεις από τη Νίδα και μαζί με τη γυναίκα σου να φεύγεις ξανά για το Καβροχώρι. Ο τρύγος τον Αύγουστο, η αγωνία να μαζέψουμε τη σταφίδα πριν τις πρώτες βροχές. Αγώνας , αγώνας η ζωή μα το βράδυ να έρχεσαι πάντα με τα ρόδα στα χέρια και το χαμόγελο στα χείλη.

Να φουσκώνουμε από περηφάνεια για μια σου λέξη, για ένα βλέμμα. Φάρος ελπίδας και αισιοδοξίας για όλους μας. Να μην μας αποθαρρύνεις ποτέ, να στηρίζεις τις επιλογές και τα λάθη μας, να είσαι πάντα εκεί γιατί χωρίς εσένα θα ήταν – θα είναι – διαφορετικά. Και να ευχόμαστε ακόμα και σήμερα να μπορούσαμε να ρουφήξουμε τις αναμνήσεις και τις θύμισες που έχουν και άλλοι από εσένα . Ο Κώστας, ο Λευτέρης, ο Μανώλης, παιδιά σου και αυτά.

Ύστερα, τα τελευταία χρόνια όταν ο κύκλος έκλεινε σιγά σιγά, να στέκεσαι ώρα πολύ μπροστά από τις φωτογραφίες με τα εγγόνια, να κάνεις τις τελευταίες βόλτες στη Νίδα και να μονολογείς: – Ε το μπαντέρμο κόσμο….

Και να έρχονται ξανά και ξανά στο νου μου τα λόγια του Καζαντζάκη που τόσο σου άρεσε:

«Μαζεύω τα σύνεργά μου : δράση, ακοή, γέψη, όσφρηση, αφή, μυαλό, βράδιασε πια, τελεύει το μεροκάματο, γυρίζω σαν τον τυφλοπόντικα σπίτι μου, στο χώμα. Όχι γιατί κουράστηκα να δουλεύω, δεν κουράστηκα, μα ο ήλιος βασίλεψε……»

Σβήσε το φως αγαπημένε μου μπαμπά. Πέρασε πια η ώρα. Καληνύχτα…

Τα παιδιά σου.