Τα 5 πιο γνωστά έθιμα της Πρωτοχρονιάς στην Κρήτη!

Δεν περνάει εποχή του χρόνου στην Κρήτη που να μην είναι «πλούσια» σε παραδοσιακά έθιμα. Σε κάθε περιοχή του νησιού οι ντόπιοι προσπαθούν να διατηρήσουν όμορφα λαογραφικά στοιχεία από το παρελθόν και να δώσουν τον χαρακτήρα που αρμόζει στις εκάστοτε ημέρες. Έτσι και την ιδιαίτερη ημέρα της Πρωτοχρονιάς, οι Κρητικοί γυρνάνε στις αναμνήσεις τους και την τεράστια πολιτιστική κληρονομιά που νιώθουν πως πρέπει να περάσει από γενιά σε γενιά.

Γράφει η Ιωάννα Καψάλη για το Daynight.gr

Τα έθιμα είναι πράγματι αμέτρητα και το γνωρίζουν καλά όλοι όσοι ασχολούνται με την λαογραφία του νησιού. Τα περισσότερα έχουν σχέση με την θρησκεία, με τις δοξασίες του απλού λαού αλλά και συμβολική σχέση με την γη της Κρήτης.

Παρακάτω μπορείτε να μάθετε μερικά βασικά στοιχεία για 5 από τα πιο γνωστά Πρωτοχρονιάτικα έθιμα που αναβιώνουν κάθε χρόνο στην Κρήτη.

1. Η Καλή Χέρα

Η καλή χέρα είναι ένα παραδοσιακό έθιμο της Κρήτης που τη σημερινή εποχή συνοδεύεται από χρηματικό ποσό στα μικρά παιδιά της οικογένειας από τις μεγαλύτερες ηλικίες. Μερικές δεκαετίες παλαιότερα, η “καλή χέρα” αποτελούσε ένα δώρο που έπαιρναν τα παιδιά την Πρωτοχρονιά, όμως σε πολλές περιπτώσεις ήταν απλώς ένα κέρασμα ή γλύκισμα, καθώς ούτε χρήματα υπήρχαν πολλά, αλλά ούτε και μαγαζιά με παιχνίδια…

2. Το Ποδαρικό

Αυτός που μπαίνει πρώτος στο σπίτι από τα μέλη της οικογένειας συνήθως είναι ο οικοδεσπότης με μια εικόνα στα χέρια την οποία είχε αφήσει πριν από μέρες στην εκκλησία και έτσι την επαναφέρει μέσα στο σπίτι για να γίνει το ποδαρικό κι έπειτα έρχονταν μέσα στο σπίτι και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Στην περίπτωση που έμπαινε πρώτος κάποιος ξένος μέσα στο σπίτι, έμπαινε με το δεξί πόδι και έλεγε:

“Σας εύχομαι καλή χρονιά με το δεξί μου μπαίνω, πράμα μη με κεράσετε, δε θέλω να παχαίνω! Έτη πολλά να ζήσετε, αφέντες κι αφεντάδες, τα οζά σας να πληθύνουνε να γίνετε λεφτάδες!”

3. Το Σφάξιμο του Χοίρου

Τα χοιροσφάγια είναι ένα από τα πιο παλιά έθιμα καθώς κάθε οικογένεια εξέτρεφε στην αυλή του σπιτιού της ένα χοίρο για να τον σφάξει τις μέρες των γιορτών. Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς ο άντρας του σπιτιού έσφαζε το ζώο και στη συνέχεια τα λουκάνικα και τα κρέατα του χοίρου τα κρεμούσαν σε ένα κοντάρι και τα κάπνιζαν σε φωτιά από αρωματικά ξύλα για να στεγνώσουν. Μετά τα κρεμούσαν στον ήλιο για να ξεραθούν καλά και η οικογένεια έτρωγε όλο το χρόνο το κρέας του χοίρου σε διάφορες μορφές, από απάκια, λουκάνικα μέχρι σύγκλινα.

4. Η Ασκελετούρα

Η ασκελετούρα γνωστή και ως μεγαλοκρέμυδο ή αθανατοκρομύδα, είναι ένα άγριο φυτό της Κρήτης που ακόμα και αν το βγάλεις από τη γη και το κρεμάσεις, δεν παύει να βγάζει νέα φύλλα και άνθη.

Το σκυλοκρέμμυδο ή κρεμύδα (Scilla maritima) είναι συνηθισμένο φυτό στην Κρήτη και φυτρώνει άγριο παρ’ όλο που μοιάζει με ένα μεγάλο κρεμμύδι. Θεωρείται ότι υπάρχει μεγάλη ζωτική ενέργεια στην ασκελετούρα που μεταφέρεται στο χώρο και αυτός είναι ο λόγος που συνήθιζαν να την κρεμάνε στα σπίτια τους την Πρωτοχρονιά οι κάτοικοι της Κρήτης.

Πρόκειται για αρχαίο έθιμο καλοτυχίας που αναφέρεται ήδη από τον 6ο π.Χ. αιώνα.

5. Η Πέτρα

Ένα ακόμη πρωτοχρονιάτικο έθιμο αποτελεί η τοποθέτηση μιας μεγάλης πέτρας στην είσοδο κάθε νοικοκυριού την Πρωτοχρονιά σε αρκετές περιοχές της Κρήτης. Η παράδοση αναφέρει ότι όσο μεγαλύτερη πέτρα επέλεγαν, τόσο περισσότερη ευτυχία, γαλήνη και χαρά υπήρχε στο σπίτι κατά τη διάρκεια του νέου έτους.

Συνήθιζαν στην Κρήτη, χαράματα Πρωτοχρονιάς “με την πρώτη καμπάνα τση εκκλησίας”, μικροί και μεγάλοι να σηκώνονται, να φορούν τα καλά τους ρούχα, χωρίς να μιλούν καθόλου και να κάνουν τρεις φορές το σταυρό τους. Έπειτα, έβγαιναν έξω από το σπίτι και ο καθένας έπαιρνε από μια πέτρα, όσο μεγαλύτερη μπορούσε να βρει και την τοποθετούσε μέσα στο σπίτι.

Μετά κάθονταν πάνω στην πέτρα που ο καθένας είχε φέρει και έλεγαν: “Κλού -Κλού στα ορνίθια μας, καλοχρονιά στα σπίτια μας, όσο βάρος έχει η πέτρα τούτη, τόσο χρυσάφι κι ασήμι να μπει στα σπίτια μας!”. Έπειτα από αυτή τη φράση έκαναν το σταυρό τους 3 φορές και καλημέριζαν τους υπόλοιπους για να πάνε στην εκκλησία. Στην επιστροφή στο σπίτι πρώτος έμπαινε ο πρωτότοκος υιός και μετά όλοι οι υπόλοιποι. Οι πέτρες έμεναν μέσα στο σπίτι για οκτώ μέρες και την τελευταία ημέρα ο καθένας έπιανε την πέτρα που είχε αφήσει και έκανε το σταυρό του 3 φορές και την έβγαζε πάλι έξω από το σπίτι.

Σίγουρα όσοι ζουν ή και κατάγονται από την Κρήτη έχουν ακούσει για αυτά τα έθιμα ή και τα έχουν ζήσει σε μικρότερη ηλικία. Αρκετοί βέβαια τα τηρούν ακόμη και στις μέρες μας!