Όταν στην Κρήτη ζούσαν… μαμούθ και ελέφαντες!

Και όμως, στο μακρινό παρελθόν της Κρήτης στο νησί μας ζούσαν μαμούθ. Χαρακτηριστικά ζώα της Εποχής των Παγετώνων, που μας φέρνουν στο μυαλό εικόνες από βιβλία ιστορίας, φυσικά κινηματογραφικές ταινίες και μας διηγούνται ιστορίες από εποχές που κεντρίζουν το ενδιαφέρον. 

To ακόμα πιο ενδιαφέρον είναι ότι τα μαμούθ αναγνωρίστηκαν διά της… πλαγίας, καθώς ως τα πρότινος τα μοναδικά απολιθώματα που είχαν βρεθεί επί κρητικού εδάφους, λίγα μόλις δόντια που ανακαλύφθηκαν στο Ακρωτήρι, θεωρούνταν ότι ανήκαν σε ελέφαντες νάνους. Ωστόσο, η επιστημονική έρευνα ήρθε να αλλάξει τα δεδομένα. Όπως εξήγησε ο διευθυντής του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και καθηγητής Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης Δρ. Νίκος Πουλακάκης, τα δείγματα αυτά επανεξετάστηκαν από ερευνητές του Βρετανικού Πανεπιστημίου του Γέιλ και επιστήμονες του ΜΦΙΚ, οι οποίοι διαπίστωσαν ότι από μορφολογική άποψη έμοιαζαν περισσότερο με απολιθώματα μαμούθ. Την ίδια εικόνα έδωσε και η σύγκριση του γενετικού υλικού, το οποίο στάθηκε δυνατόν να συλλεχθεί με τη βάση DNA μαμούθ σε πανεπιστήμια του εξωτερικού, με τη χρονολογία από 600.000 έως 1 εκατομμύριο χρόνια πριν να ταιριάζει με τη γενικότερη εικόνα. Αντίστοιχο ήταν το σκηνικό με απολιθώματα που ανακαλύφθηκαν στη Μάλτα, δίνοντας νέα ώθηση στις έρευνες. 

Σύμφωνα με τα όσα μπορούν να υποθέσουν οι επιστήμονες, τα κρητικά όπως και τα μαλτέζικα μαμούθ ήταν πιθανότατα νάνοι με μεγέθη στο 1/3 ή 1/5 των μεγαλόσωμων του ευρωπαϊκού Βορρά, με ύψος περί το 1 με 1,20 μέτρα και βάρος 310 κιλά, γεγονός που τα καθιστά το μικρότερο είδος μαμούθ που έζησε ποτέ στη γη. Τα μαμούθ αυτά ως ενήλικες δεν ξεπερνούσαν το ύψος ενός νεογέννητου ελέφαντα, κάτι που επιβεβαίωσε η ανακάλυψη ενός οστού που άνηκε στο μπροστινό άκρο ενός από τα ζώα μόλις το 2011, δίνοντας την εικόνα ενός μαμούθ ύψους 1,13 μ. και βάρους 310 περίπου κιλών. 

Σύμφωνα με τους ερευνητές, θα πρέπει να έμοιαζε με έναν ασιατικό ελέφαντα, με πιο παχιούς και καμπυλωτούς χαυλιόδοντες. Το είδος “βαφτίστηκε” από την Κρήτη, περνώντας στη διεθνή βιβλιογραφία ως “Mammuthus creticus”, δηλαδή κρητικό μαμούθ, που ακολούθησε τη διαδικασία της νανοποίησης, όπως και οι ελέφαντες που ζούσαν στο νησί, αλλά και άλλα είδη, σήμερα εξαφανισμένα. Ο λόγος ήταν προφανώς το κατά πολύ πιο περιορισμένο νησιωτικό οικοσύστημα, στο οποίο ζούσαν, οπότε η φυσική επιλογή όρισε ότι μόνο έτσι θα μπορούσαν να επιβιώσουν με περιορισμένους πόρους. 

Η εποχή εκείνη σημαντικών αλλαγών στη βιοποικιλότητα του νησιού μας και της ευρύτερης περιοχής ήταν αυτή κατά την οποία είχαν μόλις φτάσει στην Ευρώπη οι μεγαλόσωμοι ελέφαντες από τη νότια Αφρική ή και την Ασία. Η Κρήτη είχε αποκτήσει σε γενικές γραμμές τη μορφή που έχει και σήμερα, με τις αυτονόητες φυσικά διαφοροποιήσεις κυρίως στην ακτογραμμή, ωστόσο η στάθμη της θάλασσας ήταν πιο χαμηλή, γεγονός που επέτρεπε σε ζώα, όπως οι ελέφαντες, να έρθουν κολυμπώντας από την Πελοπόννησο μέσω Κυθήρων, τα οποία και πιθανότατα χρησιμοποίησαν ως “σκαλοπάτια διασποράς”, όπως είναι η επικρατούσα ορολογία, δηλαδή χερσαίες εκτάσεις-σταθμοί σε ένα τέτοιου είδους ταξίδι. Και αν αυτό μας ξαφνιάζει, υπάρχει η απόδειξη για το ότι τα ζώα αυτά είναι σε θέση να καλύψουν κολυμπώντας μεγάλες αποστάσεις ακόμα και 50 μιλίων από την Ινδία ως τη Σρι Λάνκα, ορμώμενα από την ανάγκη εξεύρεσης τροφής. Όσο για τους λόγους τα οδήγησαν να ξεκινήσουν το ταξίδι τους ως την Κρήτη, η επιστήμη δεν έχει δώσει ακόμα μια σίγουρη απάντηση. Κάτι τα εκτόπισε από εκεί, όμως κανείς δεν μπορεί επί του παρόντος να είναι σίγουρος αν επρόκειτο για κάποιου είδους ανταγωνισμό ή αν η αιτία ήταν η αναζήτηση τροφής. 

Στο νησί μας έχουν εντοπιστεί αρκετά απολιθώματα ελεφάντων που φαίνεται ότι προσδιορίζουν δύο είδη: τους μεγαλόσωμους της ανατολικής Κρήτης και εκείνους της δυτικής. Οι ελέφαντες που ζούσαν στο νησί μας φαίνεται ότι ήταν λίγο μικρότεροι από εκείνους της ηπειρωτικής χώρας και βρίσκονταν σε φάση νανοποίησης. 

Όσον αφορά στο πώς εξαφανίστηκαν, αυτό παραμένει στο επίπεδο της θεωρίας. Σίγουρα πάντως δεν ήταν ανθρωπογενής η αιτία, με πιθανότερη εκδοχή να θεωρείται κάποια αλλαγή στο περιβάλλον της Κρήτης. 

Αξίζει να σημειωθεί ότι, όπως τα απολιθώματα δεινοσαύρων στην κεντρική και βόρεια Ευρώπη οδήγησαν στη γένεση του θρύλου των δράκων, καθώς διαφορετικά στα μάτια των ανθρώπων του μεσαίωνα που τα ανακάλυπταν δε θα μπορούσαν να εξηγηθούν, έτσι και τα απολιθώματα νάνων ελεφάντων στον Ελλαδικό χώρο θεωρούνται ότι έδωσαν “τροφή” στη φαντασία των Αρχαίων ώστε να πλάσουν τους θρυλικούς Κύκλωπες. 

πηγή:neakriti.gr