Γνωρίζετε τον αρχαίο μύθο που συνδέεται με τα υπέροχα μανουσάκια της Κρήτης;

Είναι πανέμορφα, μοσχομυριστά, ένα δώρο της φύσης που κάνει πιο όμορφους τους χειμώνες μας, πιο γλυκές τις σκέψεις μας προς τα αγαπημένα μας πρόσωπα, πιο όμορφα τα βουνά μας και μας θυμίζει έναν διαχρονικό μύθο… Εκείνο του Νάρκισσου.

Το όνομά τους – όχι άδικα φυσικά – δόθηκε σε μια οικογένεια φυτών που στην Κρήτη γνωρίζουμε όλοι πολύ καλά ως “μανουσάκια”: μία από τις ποικιλίες του νάρκισσου που είναι κοινές σε ολόκληρο το μεσογειακό Νότο, από την Ελλάδα και την Ισπανία έως τη Βόρεια Αφρική.

Τα μανουσάκια, που μπορεί να τα βρει κανείς παντού στην Κρήτη αφήνοντας τις αισθήσεις να παρασυρθούν από το εντυπωσιακό άρωμά τους, μας διηγούνται ως νάρκισσοι την ιστορία ενός από τους ομορφότερους άντρες της μυθολογίας…

Ο αρχαίος μύθος

Δεν ξέρουμε αν κάποια πραγματική αντρική παρουσία στάθηκε η αφορμή για το μύθο που ακόμα και σήμερα ανακαλείται στη μνήμη όταν ένας όμορφος άνθρωπος απολαμβάνει το είδωλό του ως νάρκισσος.

Κάτι θα στάθηκε, πάντως, η αφορμή για την ιστορία αυτού του άντρα, τον οποίο οι αρχαίοι “βάφτισαν” Νάρκισσο και διηγούνταν για εκείνη την ημέρα που, ενώ κυνηγούσε στα βουνά, έσκυψε διψασμένος να πιει νερό από μια πηγή, είδε για πρώτη φορά το εκπληκτικής ομορφιάς είδωλό του στο νερό και ερωτεύτηκε τον… ίδιο τον εαυτό του.

Ο Νάρκισσος έμεινε εκεί, ακίνητος, παγωμένος από την έκπληξη, θαυμάζοντας την ομορφιά του, έως ότου αυτή χάθηκε με τα χρόνια και έσβησε. Μαγεμένος από το είδωλό του πέθανε, όμως δεν ξεχάστηκε ποτέ.

Οι Νύμφες πήραν προσεκτικά το πνεύμα του, μη ξεχνώντας τον έρωτά τους για εκείνον, ενώ το σώμα του, το άλλοτε πανέμορφο και θελκτικό, δε βρέθηκε ποτέ… Στη θέση του έμεινε απλά ένα άνθος, τόσο όμορφο όσο και ο ίδιος ο Νάρκισσος και τόσο ευωδιαστό που πήρε το όνομά του, θυμίζοντας στην αιωνιότητα την ύπαρξή του.

Οι ποικιλίες

Στην Ελλάδα υπάρχουν έξι είδη, ενώ στην Κρήτη τα πιο κοινά είναι δύο ποικιλίες από μανουσάκια: το Narcissus Tazzeta (ο κυπελλοφόρος), και το Narcissus Serotinus (o όψιμος).

Τα μανουσάκια, είτε τα διπλά είτε τα μονά, ανθίζουν το φθινόπωρο και διατηρούν τα φύλλα τους όλο το χρόνο. Εκτός από την ομορφιά των ανθών τους, χαρακτηρίζονται από το μαγευτικό τους άρωμα. Άλλωστε, το αιθέριο έλαιό τους αποτελεί ένα πολύτιμο συστατικό για την αρωματοποιία, το γνωστό από τους αρχαίους “ναρκίσσινο μύρο”.

Για την ιστορία, ο νάρκισσος στη Μεσόγειο αριθμεί περί τα 40 είδη και ανήκει στη λεγόμενη οικογένεια των “Αμαρυλλιδοειδών”.

Και αν θέλετε να “καλοπιάσετε” τα μανουσάκια στον κήπο ή τη γλάστρα σας, υπάρχουν στο εμπόριο βολβοί οι οποίοι φυτεύονται το φθινόπωρο. Στα σίγουρα, πάντως, θα τα συναντήσετε στα περισσότερα σπίτια στην Κρήτη, που μοσχοβολούν με την παρουσία τους στα ανθοδοχεία αυτή την εποχή.

Λιγοστεύουν αλλά δεν είναι απειλούμενα: Να τα προσέχουμε για να τα έχουμε..!

Ευτυχώς τα μανουσάκια αντέχουν στην κρητική φύση και δεν εντάσσονται σε κάποια από τις κατηγορίες των απειλούμενων ειδών.

Αυτό δε σημαίνει ότι δεν πρέπει να βρίσκονται στο επίκεντρο της προσοχής μας για την προστασία τους, καθώς, όπως μας εξήγησε ο βοτανολόγος του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Μανόλης Αβραμάκης, οι πληθυσμοί τους αρχίζουν να μειώνονται σε κάποια μέρη όπου η φύση αντικαθίσταται από το αστικό περιβάλλον. Ευτυχώς όμως δεν εξαφανίζονται και δεν είναι απειλούμενα.

Τα μανουσάκια καθώς είναι θεαματικά τραβούν το βλέμμα και έχουν την τιμητική τους αυτή την εποχή, όχι μόνο στα βουνά, αλλά ακόμα και σε αγροτικές περιοχές όπου φύονται. Δεν πρέπει όμως να λησμονούμε ότι, για να απολαμβάνουμε την ομορφιά και το άρωμά τους εν αφθονία, πρέπει να τα προσέχουμε και να μην επιτρέπουμε τις πιέσεις που ασκούνται σε βάρος τους.

Όπως χαρακτηριστικά σημειώνει ο κ. Αβραμάκης, «όσο δεν αφήνουμε άθικτη την άγρια φύση, τόσο οι πληθυσμοί τους θα μειώνονται». Είναι χαρακτηριστική η παρατήρηση του γνωστού βοτανολόγου, ότι σε πολλές χώρες του εξωτερικού, και σε αρκετές περιπτώσεις θεσμοθετημένα, ανάμεσα στα χωράφια υπάρχουν ζώνες άγριας βλάστησης, ώστε η φύση να μπορεί να μεγαλουργήσει απρόσκοπτα.

Ρεπορτάζ: Σταύρος Μουντουφάρης

Πηγή:neakriti.gr