Κρήτη: Επέστρεψαν οι… ξεχασμένες ασθένειες!

Η ανθρωπότητα  ή τουλάχιστον ο λεγόμενος «πρώτος κόσμος», θεωρούσε ότι είχε… ξεμπερδέψει με μια σειρά ασθενειών οι οποίες είχαν περίπου ξεχαστεί. Ωστόσο, οι συνθήκες αλλάζουν και μια σειρά παραγόντων επιτρέπουν την επανεμφάνισή τους. Για παράδειγμα, ασθένειες όπως η νόσος του Χάνσεν, γνωστή ως λέπρα, ή η ευλογιά πρέπει να θεωρούνται εν έτει 2022 επικίνδυνες, παρότι για πολλές δεκαετίες έχουμε… μάθει να ζούμε χωρίς αυτές. Ωστόσο η ευλογιά των πιθήκων ή η ασθενής με τη νόσο του Χάνσεν στην Πάτρα προκαλούν επαγρύπνηση στην ιατρική κοινότητα της χώρας μας, με ακαδημαϊκούς να τάσσονται υπέρ της συνεχούς, συστηματικής επιδημιολογικής επιτήρησης τέτοιων νοσημάτων, ενώ γίνεται ιδιαίτερος λόγος για τις αιτίες που προκαλούν αυτά τα νοσήματα.

Ο σύγχρονος τρόπος ζωής, οι κλιματολογικές συνθήκες και η φτώχεια αποτελούν βασικές αιτίες για την επανεμφάνιση τέτοιων νοσημάτων, που ενδέχεται να οδηγήσουν και σε επιδημικές εξάρσεις εάν δε ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα.

Συναγερμός, έτσι, έχει σημάνει στην ιατρική κοινότητα της Ελλάδας εξαιτίας της εμφάνισης νοσημάτων που απειλούν ευθέως τόσο το ελληνικό Σύστημα Υγείας όσο και το ευρωπαϊκό. Η εμφάνιση της νόσου του Χάνσεν σε ασθενή στο Νοσοκομείο του Ρίου, στην Πάτρα, ταρακούνησε την ελληνική κοινή γνώμη, με την έννοια πως θεωρείται νόσημα που είχε ξεχαστεί.

Ακαδημαϊκοί από τον χώρο της Ιατρικής, ωστόσο, σπεύδουν να υποστηρίξουν πως στην Κρήτη υπήρξαν κρούσματα λέπρας πριν μερικά χρόνια. Όπως υποστηρίζουν, δεν είναι νόσημα που έχει εξαφανιστεί και υπάρχει στο νησί μας.

«Στην Κρήτη είχαμε κρούσματα λέπρας τα οποία δεν ανακοινώθηκαν ποτέ, καθώς ήταν ελάχιστα. Δεν υπήρχε λόγος ανησυχίας. Είναι γελοιότητες όποιος διαδίδει ότι επανεμφανίστηκε τώρα ύστερα από τόσες δεκαετίες κρούσμα λέπρας», αναφέρει ο κ. Γιώργος Σαμώνης, ο οποίος είναι ογκολόγος και λοιμωξιολόγος, ομότιμος καθηγητής Παθολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.

Ο καθηγητή Λοιμωξιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης Αχιλλέας Γκίκας τονίσε ότι «κρούσματα της νόσου του Χάνσεν υπήρξαν και συνεχίζουν να υπάρχουν στην Κρήτη. Παλιά είχαμε κρούσματα και στον νομό Ηρακλείου και στον Άγιο Νικόλαο. Σε άλλες ηπείρους, όπως η Αφρική, τα κρούσματα είναι πολλά, αλλά η θεραπεία είναι εύκολη».

«Η νόσος του Χάνσεν δεν είχε εξαφανιστεί, ωστόσο δεν είναι η νόσος που προκαλεί τρόμο όπως παλαιότερα. Υπάρχει θεραπεία, έστω δύσκολη και επίπονη. Δεν είναι, όμως, ανίατη ασθένεια. Υπάρχουν σπάνια περιστατικά, όμως κίνδυνος επιδημίας δεν υπάρχει. Και δεν υπάρχει κίνδυνος επιδημίας και από άλλα νοσήματα. Δε λέω να τα αγνοήσουμε, αλλά πρέπει να επιτηρούμε», είπε από την πλευρά του ο ομότιμος καθηγητής Κοινωνικής Ιατρικής-Προγραμματισμού Υγείας, Αναστάσιος Φιλαλήθης.

Ο ισχυρισμός αυτός από την πλευρά των ακαδημαϊκών ασφαλώς κατευθύνεται προς την ίδια την Πολιτεία. Λαμβάνοντας υπόψη πως η συγκεκριμένη νόσος υπάρχει σε περιβάλλοντα όπου ζουν μυκοβακτήρια, η Πολιτεία σε συνεργασία με την ιατρική κοινότητα πρέπει να λάβει τα απαραίτητα μέτρα για τη θωράκιση της υγείας του ελληνικού πληθυσμού.

Ευλογιά των πιθήκων

Ένα άλλο νόσημα που κάνει αισθητή την εμφάνισή του στη διεθνή και ευρωπαϊκή κοινωνία είναι η ευλογιά των πιθήκων. Μέχρι και τη δεδομένη στιγμή, στη Βρετανία έχουν καταγραφεί 78 επιβεβαιωμένα περιστατικά, ενώ πολλά περιστατικά έχουν καταγράψει οι χώρες της Ιβηρικής Χερσονήσου, Ισπανία και Πορτογαλία.

Η ευλογιά είναι ένα νόσημα που κυριάρχησε πριν πολλούς αιώνες. Η αντιμετώπιση του συγκεκριμένου νοσήματος σχετίζεται ξεκάθαρα με τον εμβολιασμό. Το ζήτημα είναι πως ο εμβολιασμός ήταν απαραίτητος και επιτακτικός τις προηγούμενες δεκαετίες και πιο συγκεκριμένα πριν τη δεκαετία του 1980. Από τη δεκαετία του 1980 και έπειτα περιορίστηκαν στην Ελλάδα οι εμβολιασμοί για το νόσημα της ευλογιάς, καθώς είχε συρρικνωθεί η συχνότητα της νόσου.

«Η ευλογιά των πιθήκων είναι ένα αφρικανικό νόσημα, όχι βαρύ. Αλλά μ’ έναν άγνωστο τρόπο έφτασε στον δυτικό κόσμο. Οι άνθρωποι που έχουν γεννηθεί μετά τη δεκαετία του 1980 δεν έχουν ανοσία. Ανοσία έχουν οι μεγαλύτερες ηλικίες που έχουν εμβολιαστεί. Δεν είναι, ωστόσο, βαριά νόσος» αναφέρει ο κ. Σαμώνης.

Τίθεται ένα εύλογο ερώτημα σχετικά με την ευλογιά των πιθήκων: Γιατί ήρθε τη δεδομένη στιγμή στην επιφάνεια; Σε τι οφείλεται η ύπαρξη του συγκεκριμένου νοσήματος;

Σε αυτό το ερώτημα κλήθηκε να απαντήσει ο κ. Φιλαλήθης, ο οποίος έκανε σαφές ότι «η σχέση του ανθρώπου με τη φύση έχει αλλάξει. Πολλά από τα νοσήματα αυτά που μας απασχολούν τώρα είναι νοσήματα που υπήρχαν και υπάρχουν. Ανήκουν στην κατηγορία των ζωονόσων, δηλαδή νοσήματα που υπάρχουν στα ζώα και για κάποιους λόγους μεταφέρονται από τα ζώα στους ανθρώπους. Γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί εμείς οι άνθρωποι ερχόμαστε σε επαφή με αυτά τα ζώα. Η ευλογιά των πιθήκων υπάρχει στους πιθήκους αλλά και στα τρωκτικά. Είναι ενδημική – υπάρχει στην Αφρική. Η λέπρα δεν υπάρχει στα ζώα. Και πάλι δεν έχει εξαφανιστεί πλήρως, αλλά είναι σπάνια τα περιστατικά που υπάρχουν. Επίσης έχουν αλλάξει οι συνθήκες παραγωγής τροφής, ενώ μην ξεχνάμε πως υπάρχει και υπερπληθυσμός. Και βέβαια όλος ο πληθυσμός πρέπει να τρέφεται, ενώ ακόμα και για την τροφή πολλές φορές ερχόμαστε σε επαφή με ζώα με τα οποία παλαιότερα δεν είχαμε επαφή».

«Χρειαζόμαστε ένα διαρκές monitoring»

Την ανάγκη να υπάρξει μια συστηματική και εξονυχιστική επιδημιολογική παρατήρηση στην Ελλάδα για τα λοιμώδη νοσήματα επισήμανε ο καθηγητής Γενικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, Χρήστος Λιονής. Ο ίδιος μίλησε για ένα αρκετά ρευστό πεδίο στον χώρο της Ιατρικής και των νοσημάτων που σχετίζονται με διάφορες κοινωνικοοικονομικές μεταβολές που λαμβάνουν χώρα γύρω μας.

Πιο συγκεκριμένα, ο κ. Λιονής έκανε σαφές πως πρέπει τόσο η Πολιτεία όσο και το δημόσιο Σύστημα Υγείας να προχωρήσουν σε μια συνεχόμενη παρακολούθηση επιδημιολογικού χαρακτήρα των νοσημάτων που λαμβάνουν χώρα στην Ελλάδα.

«Χρειάζεται μια διαρκής και συνεχής παρακολούθηση όλων των νοσημάτων και κυρίως των λοιμωδών νοσημάτων. Το διαρκές monitoring επιβάλλεται από πολλούς παράγοντες. Χρειάζεται επιτήρηση συστηματική, αλλά και αποσπασματική. Θα χρειαστούν μεγάλες ποσότητες δεδομένων από την Πρωτοβάθμια Μονάδα Υγείας, καθώς δε φτάνουν μόνο τα νοσοκομεία», ανέφερε ο κ. Λιονής.

Ο καθηγητής Γενικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας μίλησε για τα αίτια της επανεμφάνισης παλιών λοιμωδών νοσημάτων, αναφέροντας πως οι αιτίες είναι πολλές και ποικίλες. Δύο χαρακτηριστικές αιτίες είναι η μεταναστευτική κρίση που παρατηρείται, αλλά και η αλλαγή κοινωνικοοικονομικού μοντέλου που συμβαίνει σε περιόδους αλλαγών διακυβερνήσεων. Όπως υποστηρίζει ο κ. Λιονής, η μεταναστευτική κρίση δημιουργεί ανθρώπινες ροές που με έναν σχεδόν άτακτο τρόπο διαμένουν σε έναν τόπο, αλλά και η αλλαγή του συστήματος διακυβέρνησης μπορεί να ευνοήσει την υποβάθμιση του συστήματος υγείας, με χαρακτηριστικότερο ιστορικό παράδειγμα εκείνο της Σοβιετικής Ένωσης.

Ο ρόλος της μετανάστευσης

«Έχουμε πολλές κρίσεις. Μία μορφή κρίσης είναι η μεταναστευτική. Εμφανίστηκε στη Συρία, στο Αφγανιστάν, στη Λιβύη και τώρα στην Ουκρανία. Έχουμε μεταναστεύσεις λαών κάτω από έκτακτες συνθήκες. Σε αυτό το πλαίσιο, πρέπει να τονιστεί ότι ο ίδιος ο πόλεμος διαμορφώνει μια νέα πραγματικότητα. Οι αλλαγές της διακυβέρνησης, επίσης, οδηγούν σε αλλαγές στον τρόπο διοίκησης του εκάστοτε συστήματος υγείας, το οποίο ενδέχεται να οδηγήσει σε υποβάθμιση ή σε απορρύθμισή του. Αυτό είναι αποτέλεσμα εσωτερικών αλλαγών, όπως εμφύλιοι πόλεμοι, αλλά ενδέχεται να οφείλεται και σε μια ενδεχόμενη οικονομική κρίση. Ας δούμε το σύστημα υγείας της πρώην Σοβιετικής Ένωσης μετά τον Γκορμπατσόφ. Μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, είχαμε χιλιάδες νεκρούς από διφθερίτιδα. Αλλάζει το σύστημα διακυβέρνησης και αυτόματα αλλάζει το σύστημα παρακολούθησης των εμβολιασμών», ανέφερε ο κ. Λιονής.

«Μετακινούμαστε συνεχώς και για λόγους τουρισμού, αλλά και για λόγους οικονομίας. Σε λίγες ώρες βρισκόμαστε από τις ΗΠΑ στην Ευρώπη κ.τ.λ. Και το συμπέρασμα είναι πως η μετάδοση μεταξύ των ανθρώπων είναι πιο συχνή και εύκολη. Λόγω της πανδημίας, οι άνθρωποι είναι ευαισθητοποιημένοι γύρω από το ζήτημα της μετάδοσης ιών», είπε από την πλευρά του ο κ. Φιλαλήθης.

«Ο βασικός λόγος της μετάδοσης ιών είναι η εύκολη και γρήγορη επικοινωνία. O HIV εμφανίστηκε στις αρχές του 20ού αιώνα, αλλά ενδεχομένως να υπήρξε και στα τέλη του 19ου αιώνα. Επειδή δεν υπήρχαν σύγχρονες συγκοινωνίες, όπως αεροπλάνα, ο συγκεκριμένος ιός εμφανίστηκε πολύ αργότερα στον δυτικό κόσμο. Η αύξηση του πληθυσμού της Αφρικής, σε συνδυασμό με τις κακές συνθήκες υγιεινής δημιουργούν αντίξοες συνθήκες για τους ανθρώπους και ευνοείται η γρήγορη διάδοση νοσημάτων», είπε ο κ. Σαμώνης.

Μολυσμένα κουνούπια – “Καμπανάκι” για την ελονοσία στην Κρήτη

Η Κρήτη μπορεί να εκτεθεί στην ελονοσία σύμφωνα με τον κ. Λιονή. Οι κλιματολογικές συνθήκες που κάνουν τα καλοκαίρια αρκετά ζεστά μπορούν να δημιουργήσουν ώριμες συνθήκες για νοσήματα όπως είναι η ελονοσία, που μεταδίδεται από τα κουνούπια. Όπως είπε ο κ. Λιονής, η ελονοσία στην Ελλάδα εμφανίστηκε πριν μερικά χρόνια στην Πελοπόννησο και εάν δε ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα μπορεί να επιστρέψει.

«Οι κλιματικές αλλαγές επιβάλλουν επιτήρηση. Η αλλαγή του κλίματος κάνει εύκρατες περιοχές τροπικές, με αποτέλεσμα να έχουμε επανεμφάνιση νοσημάτων όπως η ελονοσία. Πριν από μερικά χρόνια είχαμε ελονοσία στη νότια Πελοπόννησο. Ακόμη και η Κρήτη εκτίθεται στην ελονοσία. Όσο περισσότερο αλλάζει η θερμοκρασία, τόσο λοιμώδη νοσήματα που ευδοκιμούν στις τροπικές περιοχές μπορούν να ευδοκιμήσουν στις εύκρατες περιοχές. Οι κλιματολογικές συνθήκες ευνοούν εδώ στην Κρήτη την εμφάνιση παλιών λοιμώξεων σε περιοχές που δεν τις είχαμε. Εδώ ανήκει η ελονοσία», ανέφερε.

Ο κ. Λιονής μίλησε και για το φαινόμενο της φτώχιας που δημιουργεί νέους συσχετισμούς στον χώρο της υγείας, καθώς οι φτωχοί άνθρωποι αναδεικνύονται ως οι υγειονομικά πιο ευάλωτοι.

«Η φτώχια καθορίζει και τα νοσήματα που θα εμφανιστούν. Την περίοδο του Μεσαίωνα, οι περισσότεροι νοσούντες ήταν άνθρωποι φτωχοί. Χρειάζεται, λοιπόν, να στηριχτούν οι ευάλωτοι πληθυσμοί. Και ένα μεγάλο θέμα είναι πως μετά την πανδημία πολλοί άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση στις χειρουργικές κλινικές. Το Σύστημα Υγείας για να είναι θελκτικό πρέπει να επικεντρώσει το ενδιαφέρον του στις ευάλωτες ομάδες. Και εδώ χρειάζεται να υπάρξει η αναδιοργάνωση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Δεν υπάρχει άλλη λύση. Η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας είναι το ανάχωμα», ανέφερε.

Φυματίωση – «Υπάρχουν καταγεγραμμένα περιστατικά»

Σε μια ιδιαίτερη δήλωση προχώρησε ο καθηγητής Ιατρικής Αχιλλέας Γκίκας, ο οποίος ανέφερε ότι η φυματίωση συνεχίζει να υφίσταται.

Η φυματίωση είναι μια νόσος που ταλαιπώρησε την Ελλάδα στις αρχές του 20ού αιώντα, με πολλά λογοτεχνικά έργα να αναφέρονται στον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπισαν ασθενείς τη συγκεκριμένη νόσο. Υπάρχουν καταγεγραμμένα περιστατικά όπως είπε ο κ. Γκίκας, με αποτέλεσμα το υγειονομικό ενδιαφέρον να είναι έντονο.

«Υπάρχουν καινούργια μικρόβια που προκαλούν τη φυματίωση, τα οποία είναι ανθεκτικά στα αντιβιοτικά», υποστήριξε.

Ο κ. Γκίκας υπογράμμισε ότι στο άμεσο μέλλον θα παρατηρηθούν φαινόμενα εμφάνισης αναδυόμενων και επαναδυόμενων νοσημάτων. Το ζήτημα είναι να τα προτεραιοποιήσει η ίδια η Πολιτεία και άμεσα να υπάρξει επίλυσή τους.

«Κατά καιρούς θα έχουμε εμφάνιση αναδυόμενων και επαναδυόμενων νοσημάτων. Θα πρέπει να τα βάλουμε σε μια σειρά, να τα παρακολουθούμε και να αναζητούμε διάφορους τρόπους για το πώς θα αντιμετωπιστούν», ανέφερε.

Είναι άξιο αναφοράς πως τις τελευταίες εβδομάδες έχει μονοπωλήσει το ιατρικό ενδιαφέρον η ηπατίτιδα. Η ηπατίτιδα είναι ένας γενικότερος όρος που περιγράφει την ασθένεια του ήπατος. Υπάρχουν συγκεκριμένες μορφές ηπατίτιδας, όπως η Α, η Β και η C. Οι δύο μορφές ηπατίτιδας αντιμετωπίζονται με τον εμβολιασμό, ενώ η τρίτη αντιμετωπίζεται με φαρμακευτική αγωγή εφόσον ο ασθενής πάει εγκαίρως στον θεράποντα ιατρό. Η νέα, ωστόσο, ηπατίτιδα που έχει σημάνει συναγερμό στον ΠΟΥ και στην Ευρώπη έχει φέρει αναταράξεις, καθώς παιδιά πέθαναν εξαιτίας της, ενώ οι λόγοι ύπαρξής της παραμένουν ανεξιχνίαστοι. Μέχρι στιγμής, η ιατρική κοινότητα δεν έχει απαντήσεις για τους λόγους ύπαρξης της νέας ηπατίτιδας.

«Η νέα μορφή ηπατίτιδας είναι μέχρι στιγμής κάτι το μυστηριώδες. Η Ιατρική δεν έχει απαντήσει μέχρι στιγμής. Στην αρχή αποδόθηκε η αιτία της σ’ έναν αδενοϊό και μέχρι τώρα οι επιστήμονες δεν μπορούν να εξηγήσουν από πού προέρχονται τα κρούσματα», ανέφερε ο κ. Σαμώνης.

πηγή: neakriti.gr