Ο τάφος του Κολοκοτρώνη στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών δεν είναι το μοναδικό του αξιοθέατο… | ΦΩΤΟ

Τον Ιούλιο, όταν και πήρα συνέντευξη από τους πρωτεργάτες της Ομάδας Αστυ, μου έδωσαν να καταλάβω πως οι περίπατοι-ξεναγήσεις που πραγματοποιούν στην Αθήνα δεν ακολουθούν την πεπατημένη.

Πριν από μία εβδομάδα, λοιπόν, όταν έλαβα ειδοποίηση για τη νέα δράση που σχεδίαζαν να πραγματοποιήσουν μαζί με τον Γιώργο Αμυρά, τις πρωτοβουλίες «ΠΕΖΗ» και «ΜΑΜΑΔΕΣ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ» που προασπίζονται τα δικαιώματα των πεζών, αλλά και τη «MOΝUMENTA η οποία δραστηριοποιείται για την προστασία της φυσικής και της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς Ελλάδας και Κύπρου, εμπέδωσα για τα καλά το καινοτόμο της σκέψης τους…

Για «επίσκεψη», έκανε λόγο το δελτίο Τύπου τους, «στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών». Οχι για να δούμε από κοντά τις τελευταίες κατοικίες των πλείστων όσων ξακουστών βρίσκονται στο κοιμητήριο του Μετς, αλλά για να γνωρίσουμε την άγνωστη πλευρά του και συγκεκριμένα το Εβραϊκό, το Καθολικό και το Προτεσταντικό Τμήμα. Ενδιαφέρον όσο και πρωτότυπο.

Την περασμένη Κυριακή, λοιπόν, πήρα την παρέα μου και ανηφόρισα στο… κοιμητήριο των κοιμητηρίων. Ο κόσμος που είχε συγκεντρωθεί στην είσοδο επί της οδού Αναπαύσεως (150 άτομα, μια πρόχειρη εκτίμηση) μαρτυρούσε την επιτυχία του εγχειρήματος προτού καν αυτό ξεκινήσει. Και αν για πολλούς η μαζικότητα ενδεχομένως και να μην αποτελεί ένδειξη επιτυχίας, τότε η προσήλωση με την οποία παρακολούθησαν το σύνολο της ξενάγησης οι ανταποκρινόμενοι στο κάλεσμα των ομάδων είναι στοιχείο που αποδεικνύει αν μη τι άλλο πως η βόλτα ήταν άκρως πετυχημένη.

«Στην περιήγηση στον κήπο της μνήμης», όπως χαρακτηρίζουν οι διοργανώτριες ομάδες τη δράση τους, «σταματήσαμε εκεί που αναπαύονται οι αρχαιολόγοι Heinrich Schliemann και Adolf Furtwangler, οι σκηνοθέτες Jules Dassin και Humphrey Jennings. Οι φιλέλληνες στρατιωτικοί Richard Church και George Finlay. Οι πρωτεργάτες του προτεσταντισμού στην Ελλάδα Μιχαήλ Καλοποθάκης και Ιωνάς Κινγκ. Οι λογοτέχνες T.H. White και Γιοσέφ Ελιγιά, οι αιώνιοι εραστές Μιμήκος και Μαίρη». Οι αστικοί περιηγητές θυμήθηκαν επίσης τον βαυαρικής καταγωγής Johann Karl Fuchs ή Κάρολος Ιωάννου Φιξ, ο οποίος ίδρυσε την πρώτη ζυθοποιία στην Ελλάδα το 1864, την οικογένεια Μέρλιν για τα κουμκουάτ και την ομώνυμη ποικιλία πορτοκαλιών, τον Φρίξο Αριστέα για τους ονειρικούς του πίνακες, τον αστρονόμο Johann Schmidt, που «ακόμα και από το μνήμα του μας δείχνει πάντοτε προς τα αστέρια». Στάση και ομιλία έλαβε χώρα και στο εβραϊκό τμήμα του Α΄ Νεκροταφείου, όπου βρίσκονται οι τάφοι επιφανών μελών της εβραϊκής κοινότητας της Αθήνας, όπως οι πρόεδροι και οι ραβίνοι της κοινότητας.

Παρά το γεγονός ότι οι επισκέψεις σε νεκροταφεία δεν με κάνουν να νιώθω και τόσο βολικά, η βόλτα της περασμένης Κυριακής στις παρυφές του Αρδηττού ήταν διαφορετική. Το μακάβριο στοιχείο μιας τέτοιας επίσκεψης υποσκελίστηκε από τα ιστορικά και καλλιτεχνικά ντοκουμέντα, τα οποία διάσπαρτα στον χώρο του κοιμητηρίου καθηλώνουν μονομιάς το ενδιαφέρον σου.

Το Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών, εν τέλει, δεν αποτελεί μονάχα μια υπαίθρια νεοκλασική συλλογή (στους διαδρόμους του συναντάμε έργα σημαντικών αρχιτεκτόνων, όπως ο Λ. Καυταντζόγλου και ο Ε. Ziller, αλλά και γλυπτών, όπως ο Γιαννούλης Χαλεπάς και ο Ιωάννης Βιτσάρης), αλλά και ένα από τα πιο σημαντικά κομμάτια στο ψηφιδωτό της νεοαθηναϊκής-νεοελληνικής ταυτότητας. Και όπως πολύ εύστοχα σχολιάζει η αρχιτέκτονας Μαρία Δανιήλ: «Το καθήκον μας για την ορθή διαχείρισή του και την προστασία του είναι τεράστιο».

Πηγή: Metropolispress