Οι φιλίες του Ν. Καββαδία στο Ηράκλειο

Σαν σήμερα, πριν από ακριβώς 107 χρόνια, έρχεται στη ζωή ο μεγάλος ποιητής των θαλασσών, Νίκος Καββαδίας. Με αφορμή την επέτειο γέννησής του, η εφημερίδα «Νέα Κρήτη» δημοσιεύει σήμερα κείμενο το Κρητικού αρχιτέκτονα και λογοτέχνη, Βασίλη Ζεβελάκη, ο οποίος είχε την τύχη να γνωρίσει τον Καββαδία στο Ηράκλειο.

Ο Νίκος Καββαδίας, ο οποίος αναφέρεται στο κείμενο του Ζεβελάκη και ως «Μαραμπού», εργαζόταν το 1974 στο κρουαζιερόπλοιο «Aquarius», το οποίο εκτελούσε το δρομολόγιο Πειραιάς – Ηράκλειο – Κωνσταντινούπολη, κάνοντας πολύωρες στάσεις στο Μεγάλο Κάστρο. Ο Ζεβελάκης ήταν ένα από τα άτομα που – μαζί με τον Στυλιανό Αλεξίου – αποτελούσαν την ηρακλειώτικη παρέα του Καββαδία.

Καρπός των αναμνήσεών εκείνων του Ζεβελάκη, είναι μια σειρά κειμένων που έχει δημοσιεύσει ο ίδιος στην ηλεκτρονική του  σελίδα με την ονομασία «Αλκμάν» (<www.alkman.gr>). Η «Νέα Κρήτη» δημοσιεύει σήμερα ένα από τα εν λόγω κείμενα που έχει τίτλο “Νίκος Καββαδίας, τα τελευταία ταξίδια. Η Ουέντι”.

“Μα δεν έκανε ταξίδια στην Κρήτη ο Μαραμπού, παρατήρησε πικρόχολος φίλος μας, κάτοικος του κλεινού άστεως, μια στάση στην επαγγελματική διαδρομή του ήταν -εννοούσε δεν έκανε ταξίδια ελεύθερης επιλογής στο Ηράκλειο, αλλά η επίσκεψη ήταν υποχρεωτική. Λες κι η θάλασσα φυραίνει και το πλοίο γίνεται ποδήλατο, αν δεν κάνουμε διακοπές και διαδρομές αναψυχής.

Το ερώτημα είναι πότε δημιουργούνται φιλίες, στις επαγγελματικές ή άλλες υποχρεωτικές απασχολήσεις (πχ στρατός) ή όταν έχουμε ελεύθερο χρόνο, όταν διασκεδάζουμε ή όταν επιχειρούμε τουριστικές διαδρομές (μερικοί βέβαια επιμένουν:»λένε ζήσαμε κι εννοούν γλεντήσαμε»-Μ.Αναγνωστάκης).

Ο Καββαδίας στην Κρήτη απέκτησε φίλους πολλούς, έγινε το κέντρο μιας συνεκτικής και πολυάριθμης παρέας. Κι ήταν τότε δικτατορία, δεν ήταν όλα εύκολα για αριστερούς λογοτέχνες και δημοκρατικές και φιλελεύθερες συντροφιές.

Το Κάστρο σαν μια νησίδα πολιτική, πρόσφερε καλύτερες συνθήκες, αντικειμενικά, γιατι ήταν στενός ο κύκλος, ελεγχόμενες οι καταστάσεις και ήσυχοι οι χουντικοί πού μέλημα τους ήταν πως όχι θα πειθαναγκάσουν (είχε περάσει η εποχή των συλλήψεων) αλλά θα εκθέσουν τους δημοκράτες της περιοχής.

Και στις 25 (περίπου) επισκέψεις του ποιητή, υπήρχε κάποιος να τον υποδεχθεί και στοιχειώδες πρόγραμμα παραμονής του,που περιλάμβανε μικρές εκδρομές γύρω από την πόλη και επισκέψεις χώρων ιστορικών και ανθρώπων που ήθελε να δει. Όμως κάτι έκτακτο τροποποιούσε τις προετοιμασίες η άνοιγε νέες προοπτικές.

Η κατάξανθη κοπέλα έμεινε στη μνήμη όλων

Όταν το καλοκαίρι του 1974 είχε ζεστάνει αρκετά, ο Μαραμπού μας κάλεσε για κάποιο «απεριτίφ» στο σαλόνι του AQUARIUS. Ένα πολύχρωμο ποτό με ομπρελίτσα και κερασάκι, κοκτέϊλ, μας πρόσφερε ο ευγενικός ραδιοτηλεγραφητής. Μας γνώρισε μιαν πανέμορφη αγγλιδούλα, που ήταν στην υποδοχή, νεραϊδούλα του καλοκαιριού.

Η κατάξανθη κοπέλα έμεινε στη μνήμη όλων των αρσενικών της συντροφιάς, που αν και φρεσκοπαντρεμένοι όλοι, πλην ενός, είχαν θαυμασμό ανυπόκριτο για τα κάλλη της. Στα επόμενα ταξίδια, όλο και ερχόταν η κουβέντα για την Ουέντι, έτσι λεγόταν το κορίτσι, που έμοιαζε με νύμφη του Βορρά, ο εργένης εκ των φίλων πρότεινε να την καλέσει ο Μαραμπού να την φιλοξενήσουμε σε κάποιο ταξίδι.

Η ιδέα άρεσε σ΄όλους μας, μια κοπέλα θα έσπαζε, θα ομόρφαινε την καλογερίστικης μορφής (όλοι τότε με γένια και χτένια) παρέα. Ο ποιητής είχε κάποιες αντιρρήσεις, εύλογες ασφαλώς, τα «καμάκια» ήταν τότε μια μόδα αποδοχής από πολλούς και απόρριψης από ορισμένους.

Όμως ο Μαραμπού κάτω από την πίεση ενέδωσε και ένα επόμενο Σάββατο η Ουέντι, έλαμπε μεταξύ πολλών κατάμαυρων κρητικών, αληθινή γοργόνα του παραμυθιού. Τίποτα το εξαιρετικό δεν συνέβη, όλοι ευχαριστήθηκαν, το κορίτσι ήταν πολύ χαρούμενο και σοβαρό, ο συνοδός της , ο Κόλιας (Καββαδδίας),δεν χρειάστηκε να παρέμβει σε επίδοξους τουριστοκυνηγούς,που τους είχε αφοπλίσει η ευγένεια και η ομορφιά της. Η Ουέντι ξεχάστηκε, καμια φορά της στέλναμε χαιρετισμούς, υπήρχαν πολλά να γίνουν, δεν προλαβαίναμε.

Πέρασαν οι μήνες, σε ένα από τελευταία ταξίδια ήταν πια φθινόπωρο του 74,ο ποιητής ήταν περίφροντις, αυτός ο λαλίστατος δεν έβγαζε κουβέντα. Δεν άργησε να εξηγήσει την κακή διάθεση. Ένα επεισόδιο στο πλοίο, τον είχε αναστατώσει. Η κοπέλα που γνωρίσαμε, η Ουέντι, είχε συνάψει δεσμό, όπως είχε κάθε δικαίωμα, με συνάδελφό της , από το πλήρωμα.

Όμως επειδή αναγκαστικά κρυβόταν, για να μην γίνονται κουβέντες, οι συνάδελφοί της, την έπιασαν στα «πράσα» στην καμπίνα με τον εραστή, μαζεύτηκαν πολλοί, ναύτες καμαρώτοι και μηχανικοί, άνοιξαν την πόρτα και την διαπόμπευσαν. Τρομοκρατημένο το κορίτσι έτρεξε στην καμπίνα του Καββαδία, εκεί βρήκε συμπάθεια και προστασία – μα η καριέρα της στο πλοίο είχε άδοξα και άδικα τελειώσει. Το κύμα της κακοκεφιάς μας πλημμύρισε, το γεγονός μας πρόσβαλε βάναυσα όλους, έπρεπε να βρούμε έν καλό ρακάδικο, ας πάμε δυτικά είπε ο Κ.Α. στα Λινοπεράματα”.

To κείμενο αναρτήθηκε στον «Αλκμάν» για πρώτη φορά το 2011. Αναρτήθηκε εκ νέου στην ίδια ιστοσελίδα (<www.alkman.gr>) τον Μάρτιο του 2015.

Βιογραφικό

Ο Νίκος Καββαδίας γεννήθηκε σαν σήμερα, στις 11 Ιανουαρίου του 1910, στο Χαρμπίν της Μαντζουρίας. Και οι δύο του γονείς κατάγονταν από την Κεφαλονιά. Τέσσερα χρόνια μετά τη γέννηση του Νίκου, κατά το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, η οικογένεια Καββαδία επιστρέφει στην Ελλάδα κι εγκαθίσταται αρχικά στο Αργοστόλι κι εν συνεχεία στον Πειραιά.

Ο μικρός Νίκος διαβάζει Ιούλιο Βερν, ενώ σε ηλικία 18 ετών αρχίζει να δημοσιεύει ποιήματά του στο περιοδικό της Μεγάλης Ελληνικής Εγκυκλοπαίδειας, χρησιμοποιώντας το ψευδώνυμο Πέτρος Βαλχάλας. Δίνει εξετάσεις για την εισαγωγή του στην Ιατρική Σχολή, ωστόσο ο θάνατος του πατέρα του τον αναγκάζει να εργαστεί σε ναυτικό γραφείο. Παράλληλα, συνεχίζει να συνεργάζεται με φιλολογικά περιοδικά. Τελικά, το 1929, μπαρκάρει για πρώτη φορά  ως “ναυτόπαις” στο φορτηγό πλοίο “Άγιος Νικόλαος”.

Θα πολεμήσει στον ελληνοϊταλικό πόλεμο της Αλβανίας, το 1940, ενώ στην Κατοχή συμμετέχει ενεργά στην Εθνική Αντίσταση μέσα από τις γραμμές του ΕΑΜ. Στις αρχές του 1945 γίνεται επικεφαλής του ΕΑΜ Λογοτεχνών-Ποιητών, θέση την οποία παραχωρεί σύντομα στο Νικηφόρο Βρεττάκο, εξαιτίας της αναχώρησής του με το πλοίο “Κορινθία”. Από το 1954 έως το 1974, ταξιδεύει σε όλη τη Γη με πολύ μικρά διαλείμματα. Ο Νίκος Καββαδίας θα αφήσει την τελευταία του πνοή στην κλινική “Άγιοι Απόστολοι”, στην Αθήνα, έπειτα από εγκεφαλικό επεισόδιο. Κηδεύτηκε στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών, παρουσία πλήθους ανθρώπων της Τέχνης και των Γραμμάτων.

Επιμέλεια: Νικόλας Αγγελίνος

Πηγή: neakriti